„Nie muszę opowiedzieć każdej historii…” - spotkanie z pisarką Małgorzatą Rejmer

Autorka wierszy, powieści i reportaży, laureatka licznych nagród, poliglotka, jedna z ważniejszych pisarek swojego pokolenia - Małgorzata Rejmer przyjechała na Wydział Filologiczny Uniwersytetu Gdańskiego, by poprowadzić intensywne dwudniowe warsztaty dla studentów Sztuki kreatywnego pisania w Instytucie Filologii Polskiej. W napiętym harmonogramie znalazła również czas na otwarte spotkanie autorskie ze społecznością akademicką, które poprowadził dr hab. Artur Nowaczewski, prof. UG z Zakładu Teorii Literatury i Krytyki Artystycznej Instytutu Filologii Polskiej na Wydziale Filologicznym UG.

Mimo że Małgorzata Rejmer debiutowała prozą artystyczną (opowiadaniami oraz powieścią Toksymia), najbardziej znana jest ze swoich rozbudowanych reportaży: Bukareszt. Kurz i krew oraz Błoto słodsze niż miód. Głosy komunistycznej Albanii. To właśnie Albania, w której pisarka spędziła aż dziewięć lat, stała się głównym tematem spotkania, które odbyło się w auli Wydziału Filologicznego UG 16 stycznia br. Małgorzata Rejmer opowiedziała o różnicach między polskim i albańskim społeczeństwem, o podejściu do historii, religii i tożsamości narodowej, a także o wyzwaniach, z jakimi zmaga się współczesna Albania, wśród których na pierwszy plan wysuwają się korupcja, rządy autorytarne i zorganizowana przestępczość związana z handlem narkotykami. Nie zabrakło osobistych refleksji na temat zmian i ich roli w życiu, pisarstwa jako depozytu pamięci czy trudności związanych z emigracją i powrotem z niej.

- Z jednej strony zaczynanie od zera jest dużym wyzwaniem, z drugiej jest bardzo kuszące - powiedziała Małgorzata Rejmer, zaznaczając, że powrót do kraju w znacznej mierze również oznaczał zaczynanie od zera, ponieważ wracała już do innego miejsca niż to, które opuszczała, zmienili się ludzie w jej otoczeniu, zmieniła się jej sytuacja osobista i zawodowa. Obecnie dzieli swój czas między Polskę a Albanię, gdzie wciąż udziela się jako dziennikarka i aktywistka społeczna: - Te dwa życia, polskie i albańskie, są zupełnie osobne. W Polsce jestem wręcz trochę innym człowiekiem, niż jestem w Albanii.

Zebrani byli również niezwykle zainteresowani kwestiami warsztatowymi: jak wygląda praca nad utworem prozatorskim, a jak nad reportażem, w jaki sposób zbiera się i weryfikuje materiały, a także co jest ważniejsze - gruntowne przygotowanie czy łut szczęścia.

 - Szczęście jest w pracy reportażysty bardzo ważne - przyznała Małgorzata Rejmer. - Jednak bez gruntownego przygotowania nie da się z tego szczęścia skorzystać. Szczęście to przypadkowe spotkanie, trafienie na trop historii. Ale trzeba być przygotowanym, by wiedzieć, na co zwracać uwagę i jakie pytania zadawać.

Poruszone zostały również zagadnienia etyczne. Kluczowe dla reportażu jest zyskanie zaufania bohaterów, sprawienie, by byli gotowi się otworzyć, podzielić swoją trudną, często bolesną historią. Łączy się to z olbrzymią odpowiedzialnością, ponieważ upublicznienie niektórych opowieści może mieć druzgocący wpływ na życie bohaterów, z czego ci nie zawsze w pełni zdają sobie sprawę.

- Nie muszę mieć historii za wszelką cenę - powiedziała pisarka. - W związku z tym, że rozmawiam z ludźmi cały czas i mam znacznie więcej historii, niż jestem w stanie spożytkować w pisaniu, to mam pewną zasadę, której trzymam się konsekwentnie także przy książce, nad którą teraz pracuję: tylko taka historia, w której bohater ma przyjemność z opowiadania jej, którą potrzebuje opowiedzieć i potem może ją przeczytać i zaaprobować, znajdzie się w ksiażce. Czasem historia jest za dobra lub za trudna, aby została opublikowana. Za dobra w tym sensie, że wiem, że jeśli ją wykorzystam, mogę bohaterowi zaszkodzić, bo za bardzo zmieniłaby jego obraz wśród osób, które go znają.

Sztuka kreatywnego pisania to nowoczesne studia pierwszego stopnia, prowadzone na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego od roku akademickiego 2023/2024. Jest to propozycja dla osób chcących realizować swoje ambicje pisarskie, rozwijać kulturę literacką oraz umiejętności w zakresie tworzenia tekstów artystycznych, użytkowych i krytycznych. Studenci w toku kształcenia mają możliwość uczestniczenia m.in. w zajęciach warsztatowych z wybitnymi przedstawicielami świata literatury i publicystyki.