Monografia "Język fiński w teorii i praktyce" Katarzyny Wojan

Ukazała się pierwsza w Polsce monografia traktująca o języku fińskim, jego specyfice i związkach historyczno-kulturowych.

Książka prezentuje opis języka fińskiego w perspektywie typologii językowej, socjolingwistyki, kontaktologii, translatoryki, kultury i etnografii. Przybliża Czytelnikowi paletę zagadnień związanych z pochodzeniem fińskiego i jego relacjach z innymi językami uralskimi (ugrofińskimi), zapoznaje z najnowszymi wynikami światowych badań (genetyki lingwistycznej) na temat etnogenezy Finów, przedstawia teraźniejszą sytuację językową w Finlandii i Karelii, omawia specyfikę tego języka i jego dziedzictwo uralskie w płaszczyźnie gramatyki. Zawiera rozdział o kontaktach językowo-kulturowych polsko-fińskich z obszernym omówieniem fennizmów występujących w systemie języka polskiego oraz polskiej leksykografii.

"Powodem, dla którego przygotowałam niniejszą monografię, jest dotkliwy brak odpowiedniej literatury przedmiotu dla polskojęzycznego odbiorcy, i to takiej, która zawierałaby kompleksowy opis struktury i specyfiki języka fińskiego w różnorodnych aspektach – typologicznym, gramatycznym, leksykologicznym, socjolingwistycznym, lingwokulturologicznym. Zapotrzebowanie na tego typu opracowania rośnie, o czym świadczy popularność studiów fennistycznych prowadzonych na trzech polskich uczelniach wyższych – Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytecie Warszawskim oraz Uniwersytecie Gdańskim. Właśnie studentom fennistyki winna jestem tę książkę. Na temat struktury współczesnego języka fińskiego można wprawdzie znaleźć wiele rzetelnych prac, jednak głównie w językach zachodnioeuropejskich, fińskim i – obecnie niepopularnym już w Polsce – rosyjskim.

Interesującym obszarem badań nad językiem są, w moim przekonaniu, zagadnienia socjolingwistyczne, które zostały uwypuklone w niniejszej książce. Język fiński jest językiem pluricentrycznym, silnie zróżnicowanym regionalnie i terytorialnie. Istnieje szereg odmian fińszczyzny, także imigranckich. Fiński ewoluuje, jego dialekty trwają i mieszają się, etnolekty fińskie oddalają się od siebie, tworzą się nowe lekty, pidżyny, zaś fascynacji i idealiści konstruują na bazie fińszczyzny konlangi. W Finlandii wytworzyła się trwale sytuacja dyglosji – fiński standard językowy i fiński język mówiony to obecnie już różne, choć jeszcze (jak długo?) podobne, systemy. O ile zawiłości gramatyki języka można zgłębić w podręcznikach i opracowaniach teoretycznych (niestety, wciąż obcojęzycznych), to na temat socjolingwistycznego rozziewu fińskiego polski czytelnik wie naprawdę niewiele. Do tego zaskakuje nas nowa sytuacja językowo-kulturowa, w jakiej znalazła się Europa. Dzisiejsze wędrówki ludów, bezproblemowe przemieszczanie się mieszkańców „globalnej wioski” po świecie w poszukiwaniu lepszego bytu czy wykształcenia zmieniają oblicze Europy, w tym – do niedawna jeszcze kulturowo i językowo hermetycznej – Finlandii. Kraj ten wraz ze swoimi językami europeizuje się. Traci na uralskości, zyskując na tzw. europejskości. Celowo używam terminu „języki”, a nie „język”, bowiem jednego, ściśle zdefiniowanego języka fińskiego nie ma. Są za to języki fińskie, narzecza, etnolekty. O pojemności pojęcia „języki fińskie” czytelnik dowie się z kart tejże monografii".

                                                                                                          Fragment Przedmowy