Konferencja Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych "Światowa Republika Przekładu. Rola transferów w tworzeniu pól literackich i nurtów w humanistyce w Europie Środkowej i Wschodniej od XIX do XXI wieku"

Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych,

z siedzibą na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego,

Wydział Filologiczny Uniwersytetu Gdańskiego

oraz

Akademickie Centrum Badań Ex-Centrum Olgi Tokarczuk z siedzibą

na Uniwersytecie Wrocławskim

zapraszają na konferencję naukową

Światowa Republika Przekładu.

Rola transferów w tworzeniu pól literackich i nurtów w humanistyce w Europie Środkowej i Wschodniej od XIX do XXI wieku.

Wrocław, 18-19.11.2024

Refleksja nad literaturami oraz kulturami Europy Środkowej i Wschodniej wykorzystuje perspektywę postkolonialną do badania problemów związanych z miejscem regionu w europejskiej nowoczesności, której nieodłączną stroną była kolonialność władzy. Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych, naukowa sieć badawcza w Polsce, rozwinęło własną krytyczną perspektywę, podkreślając zasadniczą różnicę polskiego (a także regionalnego) doświadczenia historycznego i kulturowego wobec doświadczenia kolonii europejskich imperiów, lecz we wspólnym paradygmacie władzy imperium.

W 2024 roku doroczna konferencja Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych poświęcona będzie zjawisku transferów kulturowych oraz ich roli w tworzeniu pól literackich, szkół krytycznych oraz dyskursów humanistycznych. Interesuje nas sposób, w jaki konteksty polityczne i społeczne wpływały na polityki i strategie transferów literackich i myśli humanistycznej od XIX do XXI wieku. Konferencja ma na celu prześledzenie dynamiki i różnorodności takich wpływów, a następnie nakreślenie topografii transferów przekładowych w krajach i regionach Europy Środkowej i Wschodniej, która pokaże zarówno szlaki hegemonii, jak i ścieżki transnarodowej wymiany dyktowanej wzajemnymi inspiracjami, a nawet oporem wobec hegemonicznych trendów.

Przekład pełnił i pełni ważną rolę w rozwoju języków literatury, w przemianach form literackich, poetyk i perspektyw. To za sprawą inspiracji poprzez granice języków literatura może być zarazem kosmopolityczna i zakorzeniona. Badanie przekładów ujawnia wzorce wpływów i przepływów kulturowych i literackich. To zaś zachęca do zadawania pytań o politykę przekładu: o przesłanki implikowane w tych wzorcach, wdrażane zarówno przez instytucje kultury i życia społecznego, jak i przez wpływowe ośrodki kreujące pola literackie: czasopisma, wydawnictwa, szkoły krytyczne i akademickie oraz autorytet tłumacza.

Również transfery myśli humanistycznej są niezmiernie istotnym zjawiskiem dla badania trajektorii wpływów. Perspektywa postkolonialna, postzależnościowa lub dekolonialna pozwala dostrzec w owych transferach struktury dominacji na zglobalizowanym rynku kultury badać procesy decydujące o hegemoniach w różnych polach intelektualnych.

Europa Środkowa i Wschodnia to przykład nierówności w systemie transferów kulturowych. Kartografie hegemonii i zależności ujawniają kulturową politykę światowości/uświatowienia w rozumieniu Edwarda Saida i Gayatri Chakravorty Spivak. "Światotwórczy" efekt transferów literackich i nurtów w humanistyce chcielibyśmy poddać pod dyskusję zarówno w kontekście transformacji politycznych w krajach postkomunistycznych na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, jak i procesów globalizacyjnych w kulturze oraz pozycji Europy Środkowej i Wschodniej na mapie wpływów kulturowych oraz szlaków przekładowych od XIX do XXI wieku.

Poniżej otwarta lista zagadnień wpisujących się w temat konferencji:

• modele literatury światowej, szczególnie te uwzględniające relacje hegemonii i podporządkowania;
• hegemonizacyjne i/lub dekolonizacyjne/emancypacyjne implikacje transferu kulturowego poprzez przekład;
• „gościnność słowa”: zadomowianie gatunków, stylów, trendów, szkół literackich oraz intelektualnych i akademickich;
• przekład w humanistyce: autokolonizacja czy uczestnictwo w przepływie uniwersalnych dyskursów naukowych/intelektualnych?
• literatury narodowe, regionalne, literatura mniejsza i wielojęzyczność - strefy graniczne w transferach literackich;
• przekład jako praktyka wiedzy granicznej (border gnosis), a inkluzywność i uznanie: biotranslacje, rdzenne onto-epistemologie, neuroróżnorodność, studia nad zwierzętami oraz inne nowe strefy przekładu;
• polityka kulturalna determinująca procesy transferów: trendy międzynarodowe, konteksty krajowe, rola instytucji (nagrody literackie, wspieranie przekładów);
• przekład jako dialog międzykulturowy i nośnik różnorodności kulturowej;
• przekład jako forma aktywizmu: konteksty dekolonialne, mniejszościowe, ekologiczne, polityczne;
• nieprzetłumaczalność w transferze literackim: nieprzetłumaczalność kontekstów społecznych, politycznych, kulturowych i językowych oraz ich (nie)możliwe przedstawienie w przekładzie.

Informacje organizacyjne:

• Prosimy nadsyłać abstrakty do 300 słów wraz z krótką notą biograficzną oraz afiliacją (w jednym pliku) na adres: transferconference@gmail.com do 1.06.2024 r.
• Opłata konferencyjna wynosi: 400 zł lub 100 Euro
• Dalsze informacje organizacyjne zostaną przekazane uczestnikom spotkania do 15.06.2024

Komitet organizacyjny:

• Dr hab. Dorota Kołodziejczyk, Instytut Filologii Angielskiej, UWr
• Prof. dr hab. Joanna Orska, Instytut Filologii Polskiej, UWr
• Dr Joanna Maj, Instytut Filologii Polskiej, UWr / Institut fuer Slavistik, TU Dresden
• Alexis Angulo Martinez, UW
• Mateusz Szczepaniak, UWr