Przestrzenie teatru – teatr przestrzeni. Mapa trójmiejskich zjawisk teatralnych. Grant dr Katarzyny Kręglewskiej

Program Wsparcia Humanistyki Gdańskiej jest realizowany w ramach Inicjatywy Doskonałości Uczelnia Badawcza (IDUB), a skierowany do nauczycieli akademickich UG, prowadzących działalność naukową w dziedzinie nauk humanistycznych. To już trzeci program realizowany w ramach IDUB. Jedną z indywidualnych laureatek została dr Katarzyna Kręglewska i jej projekt pt. Przestrzenie teatru – teatr przestrzeni. Mapa trójmiejskich zjawisk teatralnych w latach 1989-2021.

Zakres planowanych badań ma charakter przekrojowy. - Moim celem jest stworzenie możliwie komplementarnego obrazu: począwszy od tworzących teatr ludzi (reżyserzy, aktorzy, krytycy, teatrolodzy), przez wybór przedstawień teatralnych, panoramę państwowych oraz off-owych instytucji teatralnych,  odbywających się w Trójmieście festiwali oraz organizowanych przedsięwzięć (takich jak: Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna, otwarte czytania dramatów − np. PC DRAMA, improwizacja teatralna i stand-up) – wyjaśnia dr Katarzyna Kręglewska. - Po zagadnienia związane ze szkolnictwem teatralnym (Studium Wokalno-Aktorskie im. Danuty Baduszkowej, Stowarzyszenie „Wybrzeżak”) oraz – szczególnie prężnie rozwijającą się w ostatnich latach − pedagogikę teatru. Wreszcie, interesował mnie będzie sposób funkcjonowania teatru w przestrzeni społecznej, zarówno w formie rozmaitych inicjatyw artystycznych podejmowanych w przestrzeniach nieteatralnych, jak i wzajemne relacje pomiędzy artystami i instytucjami, a widownią – dodaje.

Prowadzone przez dr Katarzynę Kręglewską badania (a w konsekwencji projektowana monografia), mają na celu zarówno zarysowanie mapy, obejmującej możliwie najszerszą panoramę zjawisk, jak również poświęcenie szczególnej uwagi wybranym − najbardziej reprezentatywnym i wartościowym − działaniom. Obszar badań obejmuje funkcjonowanie teatru w latach 1989-2021. (Od transformacji ustrojowej, po pandemię i śmierć prof. dr. hab. Jerzego Limona, założyciela Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, a także planowanej hybrydowej jubileuszowej edycji festiwalu Sopot Non-Fiction).

Z grantowego wsparcia, jakie uzyskał projekt koleżanki cieszą się koleżanki i koledzy z Zakładu Dramatu, Teatru i Widowisk Wydziału Filologicznego UG. - Projekt naszej koleżanki, dr Katarzyny Kręglewskiej, jest jak jego Autorka: śmiały i ambitny, bo to zarazem szeroka panorama zjawiska i pogłębione studia wybranych przypadków, a przy tym ma interdyscyplinarny i wielokontekstowy charakter – mówi dr. hab. Małgorzata Jarmułowicz, prof. UG, kierownik  Zakładu Dramatu, Teatru i Widowisk Wydziału Filologicznego UG.- Jednocześnie wpisuje się w znakomitą tradycję badań nad teatrem trójmiejskim prowadzonych od lat w Zakładzie Dramatu, Teatru i Widowisk, w szczególności przez jego nieodżałowanego twórcę i lidera, prof. Jana Ciechowicza oraz tragicznie zmarłą dr  Joannę Puzynę-Chojkę.

Dr hab. Małgorzata Jarmułowicz, prof. UG podkreśla, że laureatka grantu, jako uczennica takich nauczycieli, przejęła wiele świetnych cech ich warsztatu badawczego i teatrologicznej pasji. - To w połączeniu z jej naukową dojrzałością, kreatywnością i pracowitością musi zaowocować dziełem wysokich lotów. Z wielką niecierpliwością i radością czekam na „premierę” tej monografii – dodaje.

Badania, podejmowane w ramach projektu będą miały charakter interdyscyplinarny. Istotnym elementem prowadzonych badań będą rozmowy prowadzone z twórcami, krytykami i badaczami trójmiejskiego teatru − zarówno w przestrzeni publicznej, m. in. w ramach Festiwalu Literatury i Teatru Between.Pomiędzy, jak również w formie indywidualnych konsultacji.

Zdaniem naukowczyni, ważnym założeniem badawczym jest przekonanie, że otoczenie geograficzne, wraz z wynikającą zeń geografią kulturową, ma ogromny wpływ na kształtowanie tożsamości zamieszkujących daną przestrzeń twórców. - Teatr − jako zjawisko istotne społecznie oraz miejsce, będące nierzadko przestrzenią stawiania diagnoz na temat współczesności − zawsze stanowi odbicie swoich czasów – przekonuje. W swojej monografii Przestrzenie teatru−teatr przestrzeni chce przyjrzeć się, w jaki sposób geografia kulturowa Trójmiasta wpływa na kształtowanie tutejszego życia teatralnego oraz – jak teatr, za pośrednictwem konstruowanych modeli rzeczywistości, przyczynia się do kształtowania wyobrażeń kulturowych o Trójmieście.

Jej zdaniem, spośród najbardziej istotnych cech, stanowiących o specyfice badanego obszaru, należy wskazać na wielowiekową historię i bogate dziedzictwo kulturowe Gdańska (pojmowanego jako kolebka Trójmiasta), wpisaną w jego historię wielokulturowość oraz rozpoznawalność miasta nie tylko w skali kraju, ale również na świecie (Trójmiasto jako miejsce przemian, które doprowadziły do transformacji ustrojowej). - Dobór przykładów, będących przedmiotem pogłębionej analizy w monografii, ma uwzględniać nie tylko perspektywę lokalną, ale również umożliwić umiejscowienie trójmiejskich zjawisk teatralnych w szerszej – ogólnopolskiej i ogólnoświatowej – perspektywie – przekonuje.

Planowana monografia ma stanowić wkład w rozwój badań nad teatrem współczesnym. - Można sądzić, że publikacja, podsumowująca istotne działania teatralne w Trójmieście w ostatnim trzydziestoleciu, przyczyni się do wzrostu zainteresowania lokalnym teatrem, nie tylko wśród czytelników profesjonalnych, lecz również − ze względu na wagę i rozpoznawalność Trójmiasta i pochodzących zeń przedstawicieli środowiska teatralnego − wśród szerszego grona odbiorców, także na świecie.

Katarzyna Kręglewska: teatrolożka i tłumaczka, pracuje jako adiunkt w Zakładzie Dramatu, Teatru i Widowisk UG. Zainteresowania badawcze skupia wokół problematyki współczesnego teatru i literatury oraz zagadnień związanych z autobiografizmem. Autorka książki Polskie pamiętniki teatralne. Teoria – historia – teksty, współredaktorka kilku tomów naukowych, stale współpracuje m. in. z kwartalnikami Konteksty. Polska Sztuka Ludowa oraz Tekstualia. Obecnie prowadzi indywidualny projekt badawczy Przestrzenie teatru – teatr przestrzeni. Mapa trójmiejskich zjawisk teatralnych w latach 1989-2021 w ramach Programu Wsparcia Humanistyki Gdańskiej. Od 2016 roku związana z Festiwalem Literatury i Teatru Between.Pomiędzy jako Zastępca Dyrektora ds. Nauki.

Więcej o laureatach programu wsparcia humanistyki gdańskiej: https://ug.edu.pl/nauka/inicjatywa-doskonalosci-uczelnia-badawcza/progr…