Spotkanie "Czy można zrozumieć fanatyka? Rozmowa wokół form przemocy na Bliskim Wschodzie"
Klub Tygodnika Powszechnego Trójmiasto, Fundacja Samorządność im. Lecha Bądkowskiego oraz Fundacja Wspólnota Gdańska zapraszają na spotkanie Czy można zrozumieć fanatyka? Rozmowa wokół form przemocy na Bliskim Wschodzie, które odbędzie się 20 czerwca 2023 r. godz. 18.00 w Oliwskim Ratuszu Kultury, ul. Opata Jacka Rybińskiego 25, 80-320 Gdańsk.
„W naturze fanatyka tkwi skłonność do sentymentalizmu, a zarazem cechuje go brak wyobraźni”, zauważył błyskotliwie Amos Oz w jednym ze swoich znanych esejów zebranych w książce pt. Jak uleczyć fanatyka. Potrzeba namysłu nad naturą i przyczynami fanatyzmu wydaje się ciągle aktualna, nie tylko ze względu na odwieczne konflikty na Bliskim Wschodzie i poza nim; nie tylko ze względu na to, że przemoc jest formą kontaktu, którą wybierają często obie skonfliktowane strony; ale przede wszystkim dlatego, że postawy skrajne i fundamentalistyczne zdają się być nieodłącznym rysem naszych społeczeństw, kultur i sposobów komunikacji. Z jakimi formami przemocy mamy do czynienia w Izraelu i w państwach sąsiadujących? W jaki sposób historia, media i polityka wzmacniały działania radykalnych grup na Bliskim Wschodzie? Jakie mechanizmy psychologiczne stoją u podstaw działań zbiorowych opartych na przemocy? Dlaczego Amos Oz nazywa fanatyków „najbardziej bezinteresownymi stworzeniami”, „altruistami” wręcz? Na te i na wiele innych pytań spróbują odpowiedzieć nasi goście:
dr hab. Tomasz Besta, profesor Uniwersytetu Gdańskiego; jest kierownikiem Pracowni Psychologii Środowiskowej i Relacji Międzygrupowych i współorganizatorem grupy badawczej Protest Lab Gdańsk. Interesuje się analizą relacji międzygrupowych, działań zbiorowych, psychologią aktywizmu, dynamiką grup oraz radykalizmem i działaniami z użyciem przemocy. Prowadził badania między innymi wśród osób uczestniczących w Marszach Równości, Czarnych Protestach, Światowych Dniach Młodzieży, strajku nauczycieli, a także wśród wolontariuszy WOŚP i kibiców piłkarskich. Zaangażowany w kilka projektów międzykulturowych, poszukując odpowiedzi na pytania w jaki sposób kultura kształtuje wspieranie radykalnych działań, akceptację przemocy, czy tęsknoty za silnymi autorytarnymi liderami, a także stereotypy oraz społeczne oczekiwania wobec kobiet i mężczyzn. Współautor książki „Między Grupami. Przewodnik po relacjach z ludźmi, którzy się od nas różnią" oraz „Walcz, protestuj, zmieniaj świat. Psychologia aktywizmu”.
Dr hab. Wojciech Grabowski, profesor Uniwersytetu Gdańskiego, specjalność stosunki międzynarodowe, kierownik Zakładu Stosunków Międzynarodowych w Instytucie Politologii na Uniwersytecie Gdańskim. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół stosunków międzynarodowych na Bliskim Wschodzie, w szczególności w Zatoce Perskiej. W swoich badaniach skupia się on na procesach integracji i dezintegracji w regionie Bliskiego Wschodu, polityce zagranicznej, sprawach bezpieczeństwa (terroryzm, państwa upadłe), roli religii (zwłaszcza islamu i fundamentalizmu muzułmańskiego) w polityce, transformacji politycznej i dywersyfikacji gospodarczej państw arabskich. Obecnie prowadzi badania nad przywództwem politycznym w państwach autorytarnych Zatoki Perskiej.
Był badaczem wizytującym na Uniwersytecie Katarskim w Doha (2014), w Fundacji Króla Fajsala w Rijadzie (2015), Uniwersytecie Allameh Tabataba’i w Teheranie (2016) oraz Jawaharlal Nehru w New Delhi (2016). Prelegent na ponad 70 konferencjach naukowych w kraju i za granicą, uczestnik projektów naukowych (m.in. projektu MSZ RP oraz NATO) oraz komentator wydarzeń bliskowschodnich w mediach.
Jest autorem blisko 50 publikacji naukowych, w tym dwóch monografii naukowych „Fundamentalizm muzułmański na Bliskim Wschodzie” oraz „Współpraca regionalna państw autorytarnych: studium przypadku arabskich państw Bliskiego Wschodu”, oraz współredaktorem trzech pozycji pokonferencyjnych „Ewolucja terroryzmu na przełomie XX i XXI wieku” oraz „Arab and Muslim World in the International Relations” (t. 1-2).
Spotkanie poprowadzi dr Martyna Wielewska-Baka – doktor nauk humanistycznych, adiunkt na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskim, tutor akademicki. Specjalizuje się w tematyce konfliktu izraelsko-palestyńskiego, jego reprezentacjach w mediach, polityce i filmie. Popularyzuje tematykę filozoficzną i izraelską, prowadząc warsztaty, prelekcje i rozmowy w ramach różnych wydarzeń. Jest wykładowczynią na kierunku judaistyka stosowana na Uniwersytecie SWPS, współpracuje również z Uniwersytetem An-Najah w Nablusie (Palestyna). W 2020 roku ukazała się jej monografia pt. „Projekt interdyskursu. O tekstowym przekraczaniu granic między naukami w twórczości Michała Hellera” (Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego). Jesienią 2023 nakładem wydawnictwa słowo/obraz terytoria ukaże się jej eseistyczna monografia pt. „Anatomia nieobecności. O konflikcie izraelsko-palestyńskim w mediach i w polityce”.
