Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Wajda dokumentalny” z udziałem filmoznawców i teatrologów z Wydziału Filologicznego UG

Wajda dokumentalny to tytuł  Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej, organizowanej 25 stycznia 2022 przez  Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Towarzyszy ona zakończeniu wystawy ze zbiorów muzeum, która gościła przez blisko cztery miesiące na Uniwersytecie Gdańskim. - O dokumentalizmie Wajdy napisano wciąż niewiele – stąd idea zorganizowania konferencji, jako finisażu wystawy „Wajda. Człowiek z Gdańska” – powiedział dr hab. Krzysztof Kornacki z Wydziału Filologicznego UG.

WAJDA. CZŁOWIEK Z GDAŃSKA

Przypomnijmy, że 30 stycznia 2022 kończy się wystawa rysunków, szkiców i akwarel Andrzeja Wajdy w auli Biblioteki Głównej Uniwersytetu Gdańskiego. 160 prac Mistrza z notesów i brulionów, dokumentujących życie, pasje i fascynacje, prezentowane były przez cztery miesiące na UG, stanowiąc największą do tej pory ekspozycję prac plastycznych Wajdy z jego archiwum w Muzeum Manggha.

To mało znane powszechnie prace graficzne i malarskie jednego z najwybitniejszych polskich reżyserów. Eksponaty zostały udostępnione przez Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, założonego ponad ćwierć wieku temu z inicjatywy fundacji Andrzeja Wajdy. Rysunki, szkice i akwarele reżysera, które charakteryzuje skrótowość w podejściu do tematu, stanowiły rodzaj jego artystycznej biografii. Wajda  nie używał aparatu fotograficznego. Jego formą komunikacji ze światem był właśnie rysunek.

Sporą część wystawy zajęły portrety. Sporządzone często na szybko, przy pomocy kilku zdecydowanych kresek piórem, kredką lub flamastrem, oddając charakterystyczne cechy znanych twarzy ze świata artystycznego lat 80. i 90. Wśród zaprezentowanych na wystawie prac są także zwierzęta i widoki z podróży, w tym wiele obrazów Japonii, jej architektury czy scen z tradycyjnego teatru.

Niezwykle interesującą częścią ekspozycji, szczególnie dla filmoznawców są szkice i materiały, dotyczące realizacji filmowych i spektakli teatralnych. W gablotach wystawy umieszczono sporo storyboard’ów scen, czyli rysunkowych scenopisów, które były szczegółową wizją artysty i wytycznymi do realizacji filmów.

- Dobiegająca końca wystawa, obok rysunków i akwarel autorstwa reżysera – gromadzi także ponad 50 plakatów do filmów Mistrza – podkreślił dr hab. Krzysztof Kornacki, prof. UG. - Kurator wystawy dr Anna Król – obok polskich plakatów do filmów Wajdy, na ogół znanych kinomanom – wybrała bogatą kolekcję unikatowych plakatów zagranicznych; i to jest dodatkowa – obok estetycznej – wartość pokazywanych w BUG plakatów – podkreślał.

Zdaniem profesora, istotny był sposób ekspozycji plakatów w otwartej przestrzeni, na balustradach kolejnych pięter bibliotecznych. - Niejako otaczały czytelników, zmuszając ich do reakcji. Zgodnie z funkcją, jaką plakat spełniał, gdy pojawiał się na murach czy słupach – dodał.

Jak podkreślał prof. dr hab. Piotr Stepnowski, Rektor UG podczas otwarcia, wystawa nie została ona  zorganizowana bez powodu. Jej wernisaż był zwieńczeniem innego ważnego dla uczelni wydarzenia, również związanego z Andrzejem Wajdą. W dniu uroczystej inauguracji nowego roku akademickiego 2021/22 Rektor UG nadał imię wybitnego reżysera nowo powołanemu Uniwersyteckiemu Centrum Filmowemu. - Nadanie imienia Andrzeja Wajdy Uniwersyteckiemu Centrum Filmowemu stanowi początek kolejnego rozdziału obecności Reżysera na Uniwersytecie Gdańskim – zapowiedział Rektor UG.

Wystawie towarzyszy specjalnie wydany przez Wydawnictwo UG katalog.

Patronat honorowy nad wystawą: prof. Krystyna Zachwatowicz-Wajda, Mieczysław Struk, Marszałek Województwa Pomorskiego, Aleksandra Dulkiewicz, Prezydent Miasta Gdańska, Wojciech Szczurek, Prezydent Miasta Gdyni i Jacek Karnowski, Prezydent Miasta Sopotu.

Patroni wystawy: Kancelaria Głuchowski Siemiątkowski Zwara. Adwokaci i Radcowie Prawni. Partner wystawy: przedsiębiorstwo OMIDA Logistics. Samorząd Województwa Pomorskiego. Miasto Gdańsk. Wsparcie finansowe: Kancelaria Nowosielski i Partnerzy. Adwokaci i Radcy Prawni. Firmom i Instytucjom bardzo dziękujemy za wsparcie finansowe tego wydarzenia.

Patronaty medialne: Gazeta Wyborcza, portal gdansk.pl, Radio Gdańsk, portal trójmiasto.pl, Magazyn Prestiż Trójmiasto, Radio Mors i Gazeta Uniwersytecka.

Wystawę pt. Wajda. Człowiek z Gdańska można oglądać do 30 stycznia 2022 roku, od wtorku do piątku w godz. 12.00 - 17.00 i w sobotę w godz.  10.00-15.00.

WAJDA DOKUMENTALNY

Kończącej się wystawie w BUG towarzyszy zorganizowana przez Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha ogólnopolska konferencja naukowa pt. Wajda Dokumentalny. Udział w niej wezmą naukowcy i badacze związani z twórczością filmową i teatralną, w tym także z Uniwersytetu Gdańskiego. Zaprezentowany zostanie także film z wernisażu na UG, przypominający uroczyste otwarcie wystawy w październiku 2021 r. Konferencja odbędzie się 25 stycznia 2022 w trybie online.

- Większość kinomanów na hasło „Wajda dokumentalny” pewnie odpowiedziałoby pytaniem: „To był taki?”. Otóż był – powiedział dr hab. Krzysztof Kornacki, prof. UG, uczestnik konferencji.  -  Andrzej Wajda zrealizował blisko dwadzieścia filmów dokumentalnych, z tego zdecydowana większość to filmy o sztuce, nie tylko filmowej (i nie tylko o jego filmach). Jest wśród nich kilka cenionych pozycji – „Idę do słońca”, „Umarła klasa” (rejestracja spektaklu Kantora), „Zaproszenie do wnętrza” – dodał.

Jak podkreślił dr hab. Krzysztof Kornacki, prof. UG, powstało też wiele dokumentów o Wajdzie i jego sztuce, w tym tak ważnych jak "Na planie", "Pan dziad... z lirą", "Scena zbiorowa ze świętym". - Tymczasem o dokumentalizmie Wajdy napisano wciąż niewiele – stąd idea zorganizowania konferencji, jako finisażu wystawy „Wajda. Człowiek z Gdańska" -  dodał.

Uczestnicząca w konferencji teatrolog dr hab. Małgorzata Jarmułowicz, prof. UG z Wydziału Filologicznego UG, podczas swojego wystąpienia na konferencji zamierza przyjrzeć się próbom utrwalania przez Wajdę pamięci jego najważniejszego dzieła teatralnego, czyli Biesów wg Fiodora Dostojewskiego. - Spektakl miał premierę w 1971 roku w Starym Teatrze w Krakowie i mimo ogromnego sukcesu, jaki odniósł w Polsce (gdzie był grany przez 13 lat) i poza jej granicami, ze względów politycznych nigdy nie został zarejestrowany na filmie – powiedziała.

Jak podkreśla dr hab. Małgorzata Jarmułowicz, prof. UG, starania Wajdy, by mimo to zachować Biesy w pamięci społecznej, zaowocowały m.in. dwoma filmami dokumentalnymi o tym przedstawieniu: pierwszy zrealizował w 1994 roku Ireneusz Engler, drugi w 2013 sam Andrzej Wajda. - Dostrzegam wiele paradoksów w strategiach i skutkach upamiętniania "Biesów" w tych dokumentach i chcę spojrzeć na nie z perspektywy bardzo wyjątkowych zapisów dokumentacyjnych, jakie zostawiły po sobie dwie inne legendy teatralne tamtego czasu: nigdy nie dokończony "Hamlet" Konrada Swinarskiego i "Umarła klasa" Tadeusza Kantora.

Program konferencji, zorganizowanej przez Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, która dobędzie się w trybie online:

25 stycznia 2022
godz. 10.00
Bogna Dziechciaruk-Maj, dyrektor Muzeum Manggha
prof. dr hab. Piotr Stepnowski, rektor Uniwersytetu Gdańskiego
Powitanie uczestników i podsumowanie wystawy Wajda. Człowiek z Gdańska

godz. 10.15 Film – reportaż z wernisażu: Wajda. Człowiek z Gdańska

BLOK 1

godz. 10.30–10.55
dr hab. Krzysztof Kornacki, prof. UG - Uniwersytet Gdański.
Wajda dokumentalny. Stan badań

godz. 10.55–11.20
dr hab. Katarzyna Mąka-Malatyńska, prof. PWSFTiTV  - Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna w Łodzi.
Czy Wajda mógł zostać dokumentalistą? Etiudy dokumentalne Andrzeja Wajdy na tle produkcji szkolnych i późniejszych filmów reżysera

godz. 11.20–11.45
prof. dr hab. Piotr Zwierzchowski - Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Andrzeja Wajdy lekcja polskiego kina

godz. 11.45–12.10
dr hab. Mikołaj Jazdon, prof. UAM - Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Portret jak autoportret. O filmie dokumentalnym Andrzeja Brzozowskiego Sygnowane: Andrzej Wajda (1988)

godz. 12.10–12.40 Dyskusja i przerwa kawowa

BLOK 2

godz. 12.40–13.05
prof. dr hab. Mirosław Przylipiak - Uniwersytet Gdański.
Estetyka dokumentalna w filmach fabularnych Andrzeja Wajdy

godz. 13.05–13.30
dr Anna Król  - Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha.
Wróblewski według Wajdy. Z planu

godz. 13.30–13.55
dr hab. Małgorzata Jarmułowicz, prof. UG - Uniwersytet Gdański.
Klisze pamięci Andrzeja Wajdy

godz. 13.55–14.20
mgr Mateusz Matysiak - Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, Archiwum Andrzeja Wajdy.
Archiwalia dotyczące filmów dokumentalnych Andrzeja Wajdy

godz. 14.20 Dyskusja i podsumowanie konferencji

Link do wydarzenia: www.facebook.com/events/1343518182778006

Ewa K. Cichocka/Zespół Prasowy UG