Hubert Górnowicz

Hubert Edward Górnowicz
(7 XI 1922 – 2 V 1986)

Biografia

Hubert Górnowicz urodził się 7 XI 1922 r. w Gdańsku-Wrzeszczu jako syn Borowiaka i Kaszubki z Cisowej (Gdynia). Szkołę podstawową ukończył w Czersku (1935), potem dwa lata chodził do Państwowego Gimnazjum w Chojnicach, ale tzw. małą maturę zdał w Poznaniu (1939). Dalszą naukę w bydgoskim Państwowym Liceum Humanistycznym przerwała wojna, na początku której był aresztowany i został osadzony w niemieckich obozach, później zaś pracował jako robotnik w bydgoskiej fabryce, gdzie ponadto nielegalnie kolportował prasę podziemną. Po znalezieniu się we Francji wstąpił w sierpniu 1944 r. do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Został ranny w bitwie pod Falaise. Po ukończeniu podchorążówki (1946) dowodził plutonem łączności. Do Polski wrócił w 1948 r. Zdał maturę w Liceum dla Dorosłych w Bydgoszczy (1950), a potem w Toruniu na UMK ukończył polonistykę (1953). Już jako student, a następnie pracownik terenowy PAN w Toruniu zbierał (od 1952) materiały dialektologiczne do Małego atlasu gwar polskich i dwa lata kierował Kołem Naukowym Naukowców Polonistów przy UMK. W 1955 r. wraz z żoną Janiną z domu Sikora osiadł w Gdańsku, wiążąc się na stałe z WSP, potem z UG. W gdańskiej WSP na podstawie pracy Fonetyka dialektu malborskiego zrobił magisterium u Ludwika Wierzbowskiego (1955), doktoryzował się zaś na podstawie pracy Dialekt malborski, napisanej pod kierunkiem Pawła Smoczyńskiego, na UMCS w Lublinie (1960), gdzie się również później habilitował, przedstawiając monograficzną rozprawę Studia nad rodowymi nazwami miejscowymi w języku polskim na tle innych języków słowiańskich (1969), po opublikowaniu wielu szczegółowych studiów z tego tematu. W tymże roku został etatowym docentem w Katedrze Języka Polskiego WSP w Gdańsku. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1974 r., a zwyczajnego w 1985 r.

Był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1975), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1979), odznakami Zasłużonym Ziemi Gdańskiej (1970), Zasłużony Pracownik Morza (1973), Medalem Uniwersytetu Gdańskiego (1984) i trzema odznaczeniami wojskowymi. Trzykrotnie otrzymał nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Był sekretarzem Gdańskiego Koła TMJP, sekretarzem Komisji Filologicznej GTN, sekretarzem Komitetu Redakcyjnego Wydawnictw Filologicznych GTN, przewodniczącym I Wydziału Nauk Społecznych GTN (1975-1981), członkiem Komitetu Językoznawstwa PAN (od 1972), delegatem Polski w International Committe of Onomastic Sciences (Lowanium, Belgia), wicedyrektorem IFP UG (1970–1975), kierownikiem Zakładu Języka Polskiego (1978–1981), kierownikiem Studium Doktoranckiego (1975–1978).

Brał żywy udział w organizacji życia dydaktycznego i naukowego. Należał do aktywnych członków TMJP, PTJ, GTN, KJ PAN. Wchodził w skład redakcji „Onomasticów” i „Poradnika Językowego” czy rady naukowej Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie. Interesował się poprawnością nazw geograficznych, m.in. współpracując z Komisją Ustalania Nazw Miejscowych. W latach 1980–1981 występował jako kombatant PSZ na Zachodzie i jako pierwszy naukowiec pisał o nazwie „Solidarność”.

Rozpoczęta dość późno i trwająca tylko trzydzieści dwa lata działalność naukowa H. Górnowicza była niezwykle intensywna i bogata, znajdując wyraz w 9 książkach i ok. 250 rozprawach, niektórych bardzo obszernych. Jak najściślej wiązała się ona z Pomorzem, zawsze jednak problematyka pomorska ujmowana była na szerszym tle polskim i słowiańskim. Szczególnie skupiała się na dialektologii i onomastyce. Zdołał też zgromadzić wokół siebie grono młodszych badaczy i stworzyć szkołę onomastyczną.

Najpierw podjął badania gwar malborskich (inaczej: mowy sztumskiej). Dzięki wieloletnim badaniom (1953–1959) dialekt malborski otrzymał nowoczesny monograficzny opis, w postaci 2-tomowej książki pt. Dialekt malborski (t. 1, 1967 to opis fonetyki, fleksji i składni; 2 zeszyty tomu 2. (1973–1974) to słownik obejmujący ponad 10 tys. wyrazów, frazeologizmów i przysłów), artykułów poświęconych słowotwórstwu (1967–1970), książki pt. Toponimia Powiśla Gdańskiego (1980), artykułów o germanizmach w dialekcie malborskim i o zoonimach (1959), Słownika nazwisk mieszkańców Powiśla Gdańskiego (1992).

Od 1966 r. w zainteresowaniach i dorobku naukowym H. Górnowicza zaczęła dominować tematyka onomastyczna. Zrazu interesowały go zagadnienia relacji między nazwami własnymi a wyrazami pospolitymi, o czym świadczą pionierskie w słowiańskiej literaturze onomastycznej artykuły o nazwach zwierząt (zoonimy), nazwach statków, nazwach jednostek wojskowych i wydarzeń historycznych czy o powiązaniach między herbami miast a etymologią ich nazw. Górnowicz zaproponował oryginalny podział nazw toni jeziornych, rozpatrując materiały nazewnicze z jezior borzechowskich na Kociewiu (1971), jak też własną systematykę sposobów asymilacji nazw zapożyczonych (1977). W toponomastyce stworzył własną metodę badawczą, przejmując najlepsze elementy metod W. Taszyckiego, S. Rosponda, V. Šmilauera i innych. Ta postawa badawcza łączy różnie w szczegółach wykonane monografie toponomastyczne samego Górnowicza i jego uczniów w serii Pomorskie monografie toponomastyczne (GTN). Poza samą koncepcją serii i naukową opieką nad poszczególnymi jej pozycjami Górnowicz wykonał w tym zakresie wręcz gigantyczną pracę, opracowując monografie nazewnicze Powiśla (1980) i powiatu starogardzkiego (1985), nazwy z Pomorza Gdańskiego z zakończeniami ‑ec, ‑ica, ‑stwo, ‑jь, ‑no, typu Załęże, typu Podlas itd. Rozwiązywał trudne kwestie z zakresu substytucji i interferencji językowych w nazewnictwie czy etymologie szczególnie trudnych nazw (np. Swelinia, Wolental). Wizytówką gdańskiej szkoły onomastycznej i dobrej popularyzacji wiedzy jest książka Nazwy miast Pomorza Gdańskiego (1978, wyd. 2.: 1998), a samej nauki – Gewässernamen im Flussgebiet der unteren Weichsel (Nazwy wodne dorzecza dolnej Wisły, 1985), wydana w Getyndze jako 1. w serii Hydronymia Europaea, prowadzonej przez Akademię Nauki i Literatury w Moguncji. Wcześniej H. Górnowicz przeprowadził czasochłonne i efektywne badania nazw rodowych na obszarze całej Słowiańszczyzny, czyniąc je podstawą habilitacji i prezentując w kilkunastu artykułach i dwu książkach. Metodologii onomastyki jako nauki poświęcał m.in. wydany pośmiertnie skrypt Wstęp do onomastyki (1988).

Przez ponad 30 lat pracy akademickiej wykształcił wiele roczników gdańskiej polonistyki, w tym ok. 100 magistrów i 12 doktorów (chronologicznie od 1972 r.: E. Breza, J. Treder, U. Kęsikowa, H. Bugalska, J. Łuszczyńska, E. Jakus-Dąbrowska (potem: Borek, dziś: von Lochner), A. Belchnerowska, M. Biolik, W. Iwicki, K. Makowska, G. Surma, M. Michalczyk, potem Haxa).

Bibliografię prac H. Górnowicza do 1981 r., opracowaną przez Zygmunta Brockiego, wydrukowano w ZNWH UG. Prace Językoznawcze 8, Gdańsk 1982.

Jego pamięci poświęcone są organizowane co dwa lata jesienią Gdańskie Sympozja Dialektologiczno-Onomastyczne pt. Nazwy i dialekty Pomorza dawniej i dziś; pierwsze spotkanie odbyło się w 1. rocznicę śmierci, następne organizowane są co dwa lata w listopadzie; por. o nich J. Treder, Gdańskie Sympozja Dialektologiczno-Onomastyczne, w: Nazwy i dialekty Pomorza dawniej i dziś, red. J. Treder, Gdańsk 1995, s. 153–158 – i właśnie serię wydawniczą GTN Nazwy i dialekty..., t. 2–6 (1997–2006), red. R. Wosiak-Śliwa.

Literatura poświęcona Hubertowi Górnowiczowi to: H. Borek, Hubert Górnowicz (1922–1986), „Onoma” XXVIII, 1985–1986, s. 52–53; E. Breza, Bibliografia prac Profesora Huberta Górnowicza od roku 1982, ZNUG. Prace Jęz. 12 1987, s. 17–19; tegoż, Dialektalne prace prof. Huberta Górnowicza, [w:] Nazwy i dialekty Pomorza dawniej i dziś. Materiały z sympozjum, red. J. Treder, Gdańsk 1995, s. 15–25; tegoż, Górnowicz Hubert, [w:] Język kaszubski. Poradnik encyklopedyczny, Gdańsk 2002, s. 61–62; tegoż, Górnowicz Hubert, [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. II, red. Z. Nowak, Gdańsk 1994, s. 91–92; tegoż, Hubert Górnowicz (7 XI 1922 – 2 V 1986), Biul. Polonist. XXX/1, 1987, s. 146–149; tegoż, Hubert Górnowicz (7 XI 1922 – 2 V 1986), Por. Jęz. 1987 (1988), s. 321–323; tegoż, Hubert Górnowicz (7 XI 1922 – 2 V 1986). Wspomnienie pośmiertne, GSJ IV, 1988, s. 215–219; tegoż, Hubert Górnowicz, „Jantarowe Szlaki”, XXIX/3, 1986, s. 22–23; tegoż, Prace Prof. Huberta Górnowicza z dziedziny antroponimii, Rocz. Gd. LI, 1991, s. 141–146; tegoż, Profesor Doktor Hubert Górnowicz, Por. Jęz. 1985, s. 477–481; tegoż, Przemówienie nad grobem prof. dra hab. H. Górnowicza, ZNUG. Prace Jęz. 12, 1986, s. 15–16; tegoż, Toponimiczne prace Huberta Górnowicza, Rocz. Gd. LIV/2, 1994, s. 91–98; tegoż, Z historii językoznawstwa na Pomorzu Gdańskim, Rocz. Gd. XLIX/1, 1989, s. 175–189; tegoż, Życie i prace Profesora Doktora Habilitowanego Huberta Górnowicza, ZNUG. Prace Jęz. 8, 1982, s. 7–18; Z. Brocki, Bibliografia prac Profesora Huberta Górnowicza za lata 1954–1981, ZNUG. Prace Jęz. 8 Gdańsk 1982, s. 19–33; E. Eichler, E. Sass, Hubert Górnowicz zum 60. Geburstag. Namenkundliche Veröffentlichungen (Auswahl), NI 42, 1982, s. 53–59; E. Eichler, Hubert Górnowicz zum Gedanken, Namen Informationen 50, 1986, s. 51–53; E. Jakus-Dąbrowska, Jubileusz Prof. dra hab. H. Górnowicza, Słupskie Prace Humanistyczne. WSP w Słupsku 4, 1985 s. 318–320; B. Kreja, Śp. Hubert Górnowicz (7 XI 1922 – 2 V 1986), Jęz. Pol. LXVI, 1986, s. 321–325; K. Rymut, Hubert Górnowicz (7 XI 1922 – 2 V 1986), „Onomastica” XXXI, 1986, nlb. (przed spisem treści); niewykazana w Bibliografii onomastyki polskiej od roku 1981 do roku 1990 włącznie, prac. R. Przybytek i K. Rymut, Kraków 1992; G. Surma, Problematyka badawcza w pracach magisterskich wykonanych pod kierunkiem prof. H. Górnowicza, [w:] Nazwy i dialekty Pomorza dawniej i dziś. Materiały z sympozjum, pod red. J. Tredera, Gdańsk 1995, s. 129–134; R. Šrámek, M. Nováková, Hubert Górnowicz (7.11.1922–2.5.1986), Zpravodaj Místopisné Komise ČSAV, XXVIII, 1987, s. 7–8; J. Treder, Prof. Hubert Górnowicz (1922–1986), „Pomerania”, R.XXIII 1986 nr 9 (161), s. 15–16; J. Treder, Hubert Górnowicz (7 XI 1922 – 2 V 1986), [w:] Z dziejów językoznawstwa polonistycznego w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku i na Uniwersytecie Gdańskim (1947–2005), pod red. J. Maćkiewicz, E. Rogowskiej-Cybulskiej i J. Tredera, Gdańsk 2006, s. 336–342.

JT, ERC

Wykaz publikacji

Skróty bibliograficzne:
Abh. Sächs. Akad.·Wiss. Leipzig Philol.-Hist. Kl. – Abhandlungen der Sächsischen Akademie der Wissenschaften zu Leipzig. Philologisch-historisches Klasse Bd. 61: 1970, Bd. 67: 1977.
ABS – Acta Baltico-Slavica [t.] 10: 1976 [t.] 13: 1980, [t.] 14: 1981, druk 1982.
Biul. ZK – Biuletyn Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego R. 5: 1968.
Dz. B. – „Dziennik Bałtycki” R. 11: 1955, R. 14–15: 1958–1959, R. 28: 1972, R. 31: 1975.
GSJ – Gdańskie Studia Językoznawcze [t. 1]: 1975, [t.] 2: 1978, druk 1979.
GZH – Gdańskie Zeszyty Humanistyczne [nr 6/7]: 1961, nr 8/10: 1962, druk 1963, nr 11 1963, druk 1964.
GZH Pr. Jęz. – Gdańskie Zeszyty Humanistyczne. Prace Językoznawcze nr 2: 1967, nr 4: 1969.
GZH Pr. Pom. – Gdańskie Zeszyty Humanistyczne. Prace Pomorzoznawcze nr 15: 1967.
GłosP – „Głos Pomorza” R. 24: 1976.
GłosW – „Głos Wybrzeża” 1962, 1973, 1980.
Jant. Szl. – „Jantarowe Szlaki” R. 24: 1981
JPol – „Język Polski” R. 34: 1954, R. 37–38: 1957–1958, R. 40: 1960, R. 42: 1962, R. 47: 1967, R. 49–53: 1969–1973, R. 55–56: 1975–1976.
„Językoznawca” nr 16/17: 1967, nr 26/27: 1973.
Kom. Maz.-War. – Komunikaty Mazursko-Warmińskie 1965.
Linguist. Stud. – Linguistische Studien Reihe A 1981.
„Morze” R. 52: 1976.
NI – Namenkundliche Informationen 1973.
„Onoma” vol. 17: 1972/1973, vol. 21: 1977, vol. 23–24: 1979–1980.
„Onomastica” R. 5: 1959, R. 10: 1965, R. 12–16: 1967–1971, R. 19–21: 1974–1976, R. 23–25: 1978–1980, R. 26: 1981, druk 1982.
OSG – „Onomastica Slavogermanica” [Bd.] 5: 1970, [Bd.] 7: 1973, [t.] 8: 1973, [Bd.] 9: 1974, [t.] 10: 1976, [Bd.] 11: 1976, [t.] 12: 1979.
„Pomerania” R. 16–17: 1979–1980.
PorJ – „Poradnik Językowy” 1965–1966, 1969–1972, 1976–1979.
Pr. Fil. – „Prace Filologiczne” t. 17 cz. 3: 1963, t. 24: 1973, druk 1974, t. 25: 1974, druk 1975.
RElb – „Rocznik Elbląski” t. 8: 1979.
RGd – „Rocznik Gdański” t. 19/20: 1960/1961, t. 21: 1962, druk 1963, t. 23: 1964, druk 1965, t. 24: 1965, druk 1967, t. 26: 1967, druk 1968, t. 28: 1969, druk 1970, t. 29/30: 1970, druk 1971, t. 31: 1971, t. 33: 1973, druk 1975, t. 41: 1981.
RS – „Rocznik Slawistyczny” t. 32: 1971.
RSop – „Rocznik Sopocki” [t. 1]: 1976, [t. 5]: 1980, druk 1981.
RKJ ŁTN – Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego t. 7–9: 1959–1963, t. 11: 1965, t. 13–15: 1967–1970, t. 17: 1971.
RKJ WrTN – Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego t. 7: 1969.
SlAnt – „Slavia Antiqua” t. 22: 1975.
SO – „Slavia Occidentalis” t. 28/29; 1971, t. 31: 1974, t. 38: 1981.
Spr GTN – Sprawozdania Gdańskiego Towarzystwa Naukowego [t.] 1–6: 1975–1980.
SFPS – Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej [t.] 5: 1965.
Stud. Śl. – Studia Śląskie t. 26: 1974.
„Wiarus” [R. 1]: 1981.
ZNWH UG. Pr. Jęz. – Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego. Uniwersytet Gdański, Filologia Polska. Prace Językoznawcze nr 1: 1972, druk 1973, nr 2: 1973, nr 3: 1975, druk 1976, nr 4: 1976, druk 1977, nr 6: 1979, druk 1980, nr 7: 1980, druk 1981.
Z.f.Slaw. – Zeitschrift für Slawistik Bd. 19: 1974.
Zprav. – „Zpravodaj Místopisné komise ČSAV” R. 16: 1975, R. 21: 1980.

1954

1. Gwara nadwiślańska dialektu malborskiego. – JPol 34 s. 265–272.

1955

2. Badania dialektologiczne na Pomorzu Gdańskim. – Dz. B. 11 nr 103 s. 8.
3. O specyfice rozwojowej dialektu malborskiego. – Dz. B. 11 nr 241 s. 8:
4. [Teksty gwarowe: bydgoskie z Tryszczyna, chełmiński z Siemonia, malborskie ze Sztumskiej Wsi, ostródzkie ze Zwierzewa i Starych Jabłonek, środkowomazurskie z Siedlisk]. W: Północnopolskie teksty gwarowe od Kaszub po Mazury, Kraków s. 30–36, 44–48, 50–52, 63–66. Teksty ostródzkie (s. 50–52) wraz z H. Klechówną. Przedr. (bez tekstu z Tryszczyna): poz. 13, 60.

1956

5. [Głos w dyskusji nt. elementów mazowieckich w gwarach malborskich], w: Konferencja pomorska (1964). Prace językoznawcze, Warszawa s. 196–197.

1957

6. [Teksty mowy tzw. Mazurów wieleńskich]. – JPol 37 s. 300–302.

1958

7. Odpowiedź na uwagi Moniki Gruchmanowej i Leszka Moszyńskiego w sprawie tekstów gwarowych z Drawska. – JPol 38 s. 117–118.
8. Twórca polskiej dialektologii szczególnie zasłużony dla Pomorza [K. Nitsch]. – Dz. B. 14 nr 243 s. 7.
9. Uwagi o niektórych reliktach w gwarach polskich. – JPol 38 s. 354–362.

1959

10. W trosce o piękno i czystość mowy ojczystej. Powstanie koła gdańskiego Towarzystwa Miłośników Języka polskiego. – Dz. B. 15 nr 285 s. 7.
11. Zawołania zwierząt domowych w Sztumskiem. – „Onomastica” 5 s. 451–462.
12. Zmiany w gwarze Drawska i okolicy. – RKJ ŁTN 7 s. 61–74.

1960

13. [Teksty gwarowe: chełmiński z Siemonia, malborskie ze Sztumskiej Wsi, środkowomazurskie z Siedlisk, mazurskie ze Szczecinowa, ostródzkie ze Zwierzewa i Starych Jabłonek]. W: K. Nitsch, Wybór polskich tekstów gwarowych, wyd. 2, Warszawa s. 244–245, 296–298, 301–303, 331–332, 335–337. Teksty ostródzkie (s. 331–332) wraz z H. Klechówną. Wyd. 3: poz. 60. Zob. też poz. 4.
14. Uwagi o niektórych hiperpoprawnościach w gwarach północnopolskich. – JPol 40 s. 29–39.

1961

15. Nazwiska ludności autochtonicznej Powiśla. – RGd 19/20 s. 163–184.
16. [rec.] M. Jeżowa, Słowiańskie nazwy miejscowe wyspy Rugii. „Onomastica”, R 5. – GZH [nr 6/7] s. 207–209.
17. [rec.] E. Karnińska-Rzetelska, Z onomastyki kaszubskiej. Nazwiska na -óc, -éc, -ic
18. [rec.] S. Rospond, Klasyfikacja strukturalno-gramatyczna słowiańskich nazw geograficznych, Wrocław 1957. – GZH [nr 6/7] s. 209–212.

1962

19. Błędy językowe o podłożu gwarowym u dzieci sztumskich. – GZH nr 8/10 s. 261–281.
20. Kujawskie przedrostkowe iteratywa typu potskakyvać. – JPol 42 s. 381–384.
21. Nazwy własne polskich statków i okrętów pełnomorskich. – RGd 21 s. 13–38.
22. Zmiany w dialekcie malborskim w ostatnim pięćdziesięcioleciu. – RKJ ŁTN 8 s. 157–184.
23. Zwalczajmy niemieckie kalki składniowe. – GłosW nr 94 s. 5.
24. [rec.] W. Cyran, Gwary polskie w okolicach Siedlec, Łódź 1960. – RGd 21 s. 343–351.
25. [rec.] M. Jeżowa, Dawne słowiańskie dialekty Meklemburgii w świetle nazw miejscowych i osobowych. Cz. 1. Fonetyka, Wrocław 1961. – RGd 21 s. 335–339.
26. [rec.] Mały atlas gwar polskich, t. 4. Wrocław–Kraków 1961. – JPol 42. s. 227–231.
27. [rec.] H. Popowska-Taborska, Centralne zagadnienie wokalizmu kaszubskiego. Kaszubska zmiana ę ≥ i oraz ĭ, ý, ŭ ≥ ə, Wrocław 1961. – RGd 21 s. 339–343.

1963

28. O gwarach mazurzących, które realizują szereg ciszący (ś) jako szumiący palatalny (š). – RKJ ŁTN 9 s. 15–32.
29. Toponimia Gdyni. – GZH nr 11 s. 135–164.

1964

30. Uwagi o wpływie procesów fonetycznych na homofony w gwarach. – Pr. Fil. 18 cz. 3 s. 29–32.
31. [rec.] Z. Topolińska, Stosunki iloczasowe polsko-pomorskie, Wrocław 1964. – RGd 23 s. 290–295.

1965

32. Fonologiczna teoria pomieszania szeregów š ž č ž i ś ź ć ź. – SFPS 5 s. 289–296.
33. Osiągnięcia oraz postulaty badawcze w zakresie dialektologii i onomastyki na Pomorzu (1945–1965). – RGd 24 s. 5–34.
34. Rodowe nazwy miejscowe Mazur i Warmii. – Kom. Maz.-War. s. 197–228.
35. Ustne systemy wokaliczne w gwarach północnopolskich. – RKJ ŁTN 11 s. 20–33.
36. [rec.] Atlas językowy kaszubszczyzny i dialektów sąsiednich. Z. 1. Wrocław 1964. – PorJ s. 403–406.
37. [rec.] M. Karpluk, Słowiańskie imiona kobiece, Wrocław 1961. – „Onomastica” 10 s. 241–245.

1966

38. Kaszubskie nazwy geograficzne z formantami -stwo, -owstwo, -estwo, W: Studia językowe poświęcone profesorowi doktorowi Stanisławowi Rospondowi, Wrocław s. 371–377.
39. Rodowe nazwy miejscowe ziemi dobrzyńskiej. – PorJ s. 115–127.

1967

40. Dialekt malborski, t. 1. Fonetyka, fleksja i składnia, Gdańsk ss. 246; t. 2. Słownik: poz. 91, 107; słowotwórstwo: poz. 42, 53, 57, 72.
41. Dialekty kociewski i malborski, W: Literatura i język [Pomorza Gdańskiego], Gdańsk s. 147–172.
42. Formanty przyrostkowe rzeczowników w gwarach malborskich. [Cz. 1]. – RKJ LTN 13 s. 13–53. Cz. 2: poz. 53.
43. Kilka uwag o pisowni kaszubskiej. – GZH Pr. Pom. 15 s. 391–394.
44. Obserwacje nad rozwojem mowy dziecka. – GZH Pr. Jęz. nr 2 s. 31–44.
45. [Odpowiedź na ankietę ,,Językoznawcy” nt. kierunków, osiągnięć i potrzeb językoznawstwa polskiego oraz uniwersyteckich studiów językoznawczych]. – „Językoznawca” nr 16–17 s. 5–7.
46. Rodowe nazwy Lechii przybałtyckiej. – RGd 26 s. 5–34.
47. Rodowe nazwy miejscowe Podlasia. – „Onomastica” 12 s. 5–69.
48. Rodowe nazwy miejscowe Pomorza. – GZH Pr. Pom. 15 s. 99–138.
49. Wyniki badań nad rodowymi nazwami miejscowymi w języku polskim na tle innych języków słowiańskich. – JPol 47 s. 95–110.
50. [rec.] B. Sychta, Słownik gwar· kaszubskich na tle kultury ludowej, t. 1. Wrocław 1967. – GZH Pr. Pom. 15 s. 443–448.
51. [rec.] Z. Zagórski, Gwary Krajny, Poznań 1964. – JPol 47 s. 386–390.

1968

52. Baza antroponimiczna najstarszych słowiańskich nazw miejscowych zwanych rodowymi, W: Z polskich studiów slawistycznych. Językoznawstwo. Ser. 3. Warszawa s. 9–16.
53. Formanty przyrostkowe rzeczowników w gwarach malborskich. [Cz. 2]. – RKJ ŁTN 14 s. 53–82. Cz. I: poz. 42.
54. Rodowe nazwy miejscowe Łużyc, W: Symbolae philologicae in honorem Vitoldi Taszycki, Wrocław s. 97–105.
55. Rodowe nazwy miejscowe Wielkopolski, Małopolski i Mazowsza, Gdańsk ss. 196.
56. Rodowe nazwy miejscowe ziemi sieradzkiej i łęczyckiej. – „Onomastica” 13 s. 61–119.
57. Słowotwórstwo przymiotników, zaimków i liczebników w gwarach malborskich. – RKJ ŁTN 14 s. 209–234.
58. Studia nad rodowymi nazwami miejscowymi w języku polskim na tle innych języków słowiańskich. (Synteza), Gdańsk ss. 203.
59. Z. Brocki, ..., Jak się nazywa potok oddzielający Kolibki od Sopotu? – Biul. ZK 5 nr 3 s. 38–42. Toż w wersji naukowej i rozszerzone: poz. 63.
60. Teksty gwarowe: chełmiński z Siemonia, malborskie ze Sztumskiej Wsi, mazurskie ze Szczecinowa, środkowomazurskie z Siedlisk, ostródzkie ze Zwierzewa i Starych Jabłonek], W: K. Nitsch, Wybór polskich tekstów gwarowych, wyd. 3. Warszawa s. 244–245, 296–298, 301–303, 331–332, 335–337. Teksty ostródzkie (s. 331–332) wraz z H. Klechówną; wyd. 2: poz. 13. Zob. też poz. 4.

1969

61. Rodowe nazwy miejscowe Śląska. – RKJ Wr.TN 7 s. 207–230.
62. Zniemczone nazwiska polskie na cmentarzu w [Gdańsku-]Brętowie. – RGd 28 s. 159–189.
63. Z. Brocki, ..., O nazwie granicznego potoku między Sopotem a Kolibkami, „Onomastica” 14 s. 137–143.
64. [rec.] H. Borek, Zachodniosłowiańskie nazwy toponimiczne z formantem -ьn, Wrocław 1968. – PorJ s. 95–99.
65. [rec.] W. Fleischer, Die deutschen Personennamen.Geschichte, Bildung und Bedeutung, Berlin 1964. – GZH Pr. Jęz. z. 4 s. 111–126.
66. [rec.] M. Kamińska, Gwary Polski centralnej. Wrocław 1968. – PorJ s.531–535.
67. [rec.] S. Rospond, Słownik nazwisk śląskich. Cz. 1, Wrocław 1967. – JPol 49 s. 141–145.

1970

68. Działalność Komisji Filologicznej Wydziału I Gdańskiego Towarzystwa Naukowego w latach 1963–1969. – RGd 29/30 s. 308–312.
69. [Piętnasta] 15 doroczna sesja lipskiej pracowni onomastycznej. – „Onomastica” 15 s. 411–412.
70. Polnische suffixlose Ortsnamen aus zweigliedrigen Spottnamen im Plural. – Abh. Sächs. Akad. Wiss. Leipzig Philol. Hist. Kl. 61 H. 2 s. 145–158.
71. Slawische zweigliedrige Bewohnernamen in ihrer Beziehung zu Appellativen und Personennamen. – OSG 5 s. 45–50.
72. Słowotwórstwo czasowników i nieodmiennych części mowy w gwarach malborskich. – RKJ LTN 15 s. 93–110.
73. Teksty kociewskie z Borzechowa]. Sprawdził, komentarzem i objaśnieniami zaopatrzył... – JPol 50 s. 289–295. Teksty spisali członkowie Studenckiego Koła Naukowego Językoznawców przy WSP w Gdańsku.
74. rec.] K. Handke, Semantyczne i strukturalne typy nazw ulic Warszawy, Wrocław 1970. – PorJ s. 583–587.
75. [rec.] S. Rospond, Wit Stosz. Studium językowe, Wrocław 1966. – „Onomastica” 15 s. 335–341.

1971

76. Nazewnictwo jezior borzechowskich na Kociewiu. Przyczynek da problematyki celowości kompleksowych badań toponomastyczno-historyczno-archeologicznych. – „Onomastica” 16 s. 87–121.
77. Rodowe nazwy miejscowe Słowacji. – SO 28/29 s. 27–52.
78. Zmiękczenie spółgłosek tylnojęzykowych w gwarach północnopolskich. – RKJ LTN 17 s. 31–55.
79. [rec.] Atlas językowy kaszubszczyzny, t. wstępny. Z. 1–6, Wrocław 1964–1969. – PorJ s. 477–482.
80. [rec.] E. Eichler, Die slawischen Studien des Jahann Leonhard Frisch. Ein Beitrag zur Geschichte der deutschen Slawistik, Berlin 1967. – RS 32 s. 140–146.
81. [rec.] S. Rospond, Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska, t. 1. Warszawa–Wrocław 1970. – JPol 51 s. 297–302.
82. [rec.] E. Rymarz, Przywrócenie i nadanie nazw miejscowościami powiatu pyrzyckiego w latach 1945–1947. „Zeszyty Pyrzyckie” t. 1. – RGd 31 z. l s. 169–187.

1972

83. Cykl odczytów [popularnonaukowych dot. kultury języka polskiego.] w Gdańsku. – JPol 52 s. 312.
84. Niemiecka substytucja fonemu c w niektórych typach nazw miejscowych Pomorza Gdańskiego i związane z nią niedokładne substytucje zwrotne. Streszczenie, W: Atlas onomastyczny Słowiańszczyzny. Księga referatów z konferencji, Wrocław 1–3 VI 1970, Wrocław s. 99–102. Kompletny tekst referatu: poz. 92.
85. Rodowe nazwy miejscowe polskiej części dawnej Rusi Czerwonej. – PorJ s. 7–19.
86. Związane z wyspami zanikłe apelatywa prasłowiańskie zachowane w nazwach geograficznych północno-zachodniej Polski, W: Z polskich studiów slawistycznych. Językoznawstwo. Ser. 4, Warszawa s. 143–154; streszcz. w jęz. ang.: poz. 101.
87. [rec.] Język Polski. Poprawność – piękno – ochrona, Bydgoszcz 1969. – ZNWH UG. Pr. Jęz. nr 1 s. 133–139.
88. [rec.] „Onomastica Slavogermanica” t. 1–6, 1965–1971. – PorJ s. 493–498.
89. [wywiad] Badamy dzieje nazw. Rozm. B. R. – Dz. B. 28 nr 31 s. 6.
    [red.] ZNWH UG Pr. Jęz. nr 1 ss. 148.

1973

90. Das Namenkundliche Forschunskolektiv an der Universität Gdańsk. – NI 22 s. 32–33.
91. Dialekt malborski, t. 2. Słownik, z. 1. A–O, Gdańsk ss. XXIII, 1 nlb, 319.
92. Die deutsche Substitution des Phonems c in einigen Ortsnamentypen des Gebietes von Pomorze Gdańskie und mit ihr verbundene ungenaue Resubstitutionen. – OSG 7 s. 137–160 ; streszcz. w jęz. pol.: poz. 84.
93. [Informacja o bieżących i planowanych pracach własnych]. – „Językoznawca” nr 26/27 s. 127–128.
94. Jeszcze o Kosobudach, Kosobodach i innych toponimach. – PorJ s. 88–98.
95. La section d’Onomastique à l’Universiteté de Gdańsk. – „Onoma”, vol. 17 s. 376–381.
96. Niemieckie substytucje polskich i pruskich nazw miejscowych przy pomocy członów złożeniowych typu -dorf, -see na Powiślu Gdańskim. – OSG 8 s. 89–100.
97. O właściwe nazwy geograficzne. – GłosW nr 82 s. 3.
98. Przywrócenie i nadanie nazw miejscowościom Powiśla Gdańskiego po drugiej wojnie światowej. – RGd 33 s. 139–177.
99. Ze studiów nad toponomastyką Pomorza Gdańskiego. [Rozdz.] 3. Nazwy miejscowe z sufiksem -ica i jego pochodnymi. – Pr. Fil. 24 s. 53–95.
100. Zoonimia Pomorza Gdańskiego. – ZNWH UG Pr. Jęz. nr 2 s. 41–55.
101. Związane z wyspami zanikłe apelatywa prasłowiańskie zachowane w nazwach geograficznych północno-zachodniej Polski, W: VII Międzynarodowy Kongres Slawistów. Warszawa 21–27 VIII 1973. Streszczenia referatów i komunikatów, Warszawa s. 374–375. Kompletny tekst referatu: poz. 86.
102. Żabianka – to nazwa szczególnie cenna dla polskości Gdańska. – GłosW nr 58 s. 3.
103. [rec.] K. Rymut, Patronimiczne nazwy miejscowe w Małopolsce, Wrocław 1971. – JPol 53 s. 234–236.
104. [rec.] E. Rzetelska-Feleszko, Dawne słowiańskie dialekty województwa koszalińskiego. Najstarsze zmiany fonetyczne, Wrocław 1973. – RGd 33 z. 1 s. 218–222. [red.] ZNWH UG. Pr. Jęz. nr 2 ss. 96.

1974

105. Das altpreussische Suffix -īt- und das polnische Suffix -ic- in Ortsnamen des preussischen Pomesaniens. – Z.f.Slaw. 19 H. 2 s. 234–240.
106. Die Arten der Polonisierung deutscher Ortsnamen im Gebiet von Malbork. – OSG 9 s. 75–86.
107. Dialekt malborski, t. 2. Słownik, z. 2. P–Ż, Gdańsk ss. 334.
108. Idiomatyzmy frazeologiczne w gwarach malborskich w stosunku do języka ogólnopolskiego. – Pr. Fil. 25 s. 397–406.
109. O niektórych nazwach miejscowych Pomorza Gdańskiego. – Studia Śl. 26 s. 129–136.
110. Zespół onomastyczny przy Uniwersytecie Gdańskim. – „Onomastica” 19 s. 337–341.
111. Ze studiów nad toponomastyką Pomorza Gdańskiego. [Rozdz.] 2. Nazwy terenowe i wodne z sufiksem -ec i jego pochodnymi. – SO 31 s. 13–33.
112. Przedmowa [do:] Edward Breza, Toponimia powiatu kościerskiego, Gdańsk s. 5–7.
113. [rec.] L. Hosák, R. Šrámek, Místní jména na Moravě a ve Slezku. I.A., L. Praha 1970. – SO 31 s. 217–221.

1975

114. Brodwino [Etymologia nazwy]. – Dz. B. 31 nr 271 s. 4.
115. Frazeologia w gwarach w stosunku do języka literackiego na przykładzie gwar malborskich, W: Słownictwo gwarowe z kulturą. Księga referatów, Kraków 26–29 XI 1973 r., Wrocław 79–84.
116. Metoda zbierania materiału i opisu gwar Kazimierza Nitscha, W: In memoriam Casimiri Nitsch. Księga w stulecie urodzin, Wrocław s. 19–32.
117. Najbardziej charakterystyczne typy słowiańskich nazw topograficznych na Pomorzu Gdańskim. – Spr GTN 1 s. 100–102.
118. O możliwościach i zakresie współpracy archeologów i językoznawców na podstawie doświadczeń i zamierzeń gdańskiego zespołu onomastycznego. – SlAnt 22 s. 5–15.
119. Rodzaje spolszczenia staropruskich nazw miejscowych na Powiślu Gdańskim. – ZNWH UG Pr. Jęz. nr 3 s. 35–47.
120. W stulecie urodzin Kazimierza Nitscha. – Spr GTN 1 s. 49.
121. Ze studiów nad toponomastyka Pomorza Gdańskiego. [Rozdz.] 1. Nazwy miejscowe z sufiksem -ec i jego pochodnymi. – GSJ 1 s. 5–61.
122. Ze studiów nad toponomastyka Pomorza Gdańskiego. [Rozdz.] 4. Nazwy terenowe i wodne z sufiksem -ica i jego pochodnymi. Cz. 1. – „Onomastica” 20 s. 35–78.
123. Znaczenie nazw terenowych w badaniach etymologii nazw miejscowości. – Zprav. 16 s. 239–245.
124. [Głos w dyskusji nad referatem E. Pawłowskiego, Tendencje rozwojowe systemu fonologicznego w gwarach południowej Małopolski; dot. zmian w systemie wokalicznym na Kaszubach], W: Słownictwo gwarowe… [jak w poz. 115] s. 17.
125. [Głos w dyskusji nad referatem Z. Stamierowskiej, Stosunek słownictwa gwarowego do ogólnopolskiego. Na przykładzie części Słownika malborskiego H. Górnowicza], W: Słownictwo gwarowe… [jak w poz. 115] s. 117.
126. [Głos w dyskusji nad referatem S. Utěšený’ego, Čtyři glosy na téma nařeční lexikum a kultura v českém jazykovém terénu; dot. pozajęzykowych warunków przebiegu izoglos międzygwarowych: różnice religijne i socjalne], W: Słownictwo gwarowe… [jak w poz. 115] s. 100.
127. [Głos w dyskusji nad referatem S. Warchoła, Wzrost kulturalny Mazowsza i jego odbicie w słownictwie gwarowym dawnej ziemi stężyckiej; dot. m.in. ekspandowania gwar na inne tereny, np. mazowizmów na ziemię dobrzyńską], W: Słownictwo gwarowe… [jak w poz. 115] s. 137–138.
128. [rec.] W. Dobrzyński, Z badań nad rozwojem polskich deminutiwów. I. Historyczny rozwój rzeczowników z formantem -ę na tle słowiańskim, Wrocław 1974. – JPol 55 s. 380–383.
129. [rec.] S. Rospond, Mikołaj Kopernik. Studium językowe o rodowodzie i narodowości, Opole 1973. – „Onomastica” 20 s. 305–313.
     [red.] ZNWH UG Pr. Jęz. nr 3 ss. 108.

1976

130. A jednak Koszalin pochodzi od Koszały. – GłosP 24 nr 283 s. 7.
131. Bogusław Moroń jako pracownik naukowo-dydaktyczny i człowiek. – ZNWH UG. Pr. Jez. nr 4 s. 3–6.
132. Die Arten den Polonisierung deutscher Flurnamen im Gebiete von Malbork (Marienburg). – OSG 11 s. 111–118.
133. [Dwunasty] XII Światowy Kongres Onomastyczny w Bernie. – PorJ s. 85–87.
134. Jeszcze o nazwie Pomorze Środkowe. – GłosP 24 nr 272 s. 7.
135. Kilka słów o nazwie połaci Sopotu Brodwinowo. – RSop 1 s. 141–143.
136. Najstarsze typy nazw geograficznych Pomorza Środkowego, W: Ze studiów nad toponimią Pomorza Środkowego, Koszalin s. 8–54.
137. Nazewnictwo żuławskie, W: Żuławy Wiślane s. 49–70.
138. Nazwy dla promów. – „Morze” 52 nr 5 s. 36.
139. Nazwy geograficzne z formantem -jь na Pomorzu Gdańskim. – Spr GTN 2 s. 138–139.
140. Rodzaje zniemczenia polskich nazw miejscowych na Powiślu Gdańskim. – OSG 10 s. 83–95.
141. Sposoby polszczenia obcych nazw miejscowych na Pomorzu Gdańskim. – Spr GTN 2 s. 59–61.
142. Sprawozdanie z XII Światowego Kongresu Onomastycznego w Bernie w dniach 25–29 VIII 1975. – Spr GTN 2 s. 61.
143. Wolental. Toponomastyczna rozprawka metodyczna. – ZNWH UG Pr. Jęz. nr 4 s. 51–58.
144. Ze studiów nad toponomastyką Pomorza Gdańskiego. [Rozdz.] 4. Nazwy terenowe i wodne z sufiksem -ica. Cz. 2. – „Onomastica” 21 s. 75–106.
145. [rec.] J. Mazur, Gwary okolic Biłgoraja. Cz. I. Fonologia, Wrocław 1976. – PorJ s. 329–332.
146. [rec.] F. Pluta, Język polski w okresie drugiej wojny światowej. Studium słowotwórczo-semantyczne, Opole 1973. – JPol 56 s. 224–227.
147. [rec.] V. Rūke-Dravina, Place Namen in Kanguri Country, Latvia. A Synchronic-Structural Analysis of Toponyms in an Acient Indo-European and Finno-Ugric Contact Area, Stocholm 1971. – ABS 10 s. 398–403.
148. [rec.] Z. Brocki, …, „Zpravodaj Místopisné komise ČSAV” 16, 1975. Věneváno univ. prof. dr Vladimíru Smilauerovi DrSc. k osemdesátinám. – PorJ s. 422–425.
     [red.] ZNWH UG Pr. Jęz. nr 4 ss. 178.

1977

149. Dialekt pomezański języka staropruskiego w świetle Słownika elbląskiego i nazewnictwa. – Spr GTN 3 s. 108–110.
150. Die Beziehungen zwischen den Flur- und Ortsnamen. – „Onoma”, vol. 21 s. 390–398.
151. Die deutschen Lehnwörter im polnischen Dialekt von Malbork. – Abh. Sächs. Akad. Wiss. Leipzig Philol.-Hist. Kl. 67 H. 2 s. 93–104.
152. Konferenz zum Thema „Namenkunde der sprachlich gemischten Gebiete”. – „Onoma”, vol. 21 s. 598–600.
153. Nazwy miejscowe obszarów Pojezierza Wschodniopomorskiego i Pobrzeża Wschodniopomorskiego, W: F. Lachowicz, J. Olczak, K. Siuchniński, Osadnictwo wczesnośredniowieczne na Pobrzeżu i Pojezierzu Wschodniopomorskim. Wybrane obszary próbne. Katalog, Poznań s. 296–307.
154. O możliwości rekonstrukcji dawnego krajobrazu, flory i fauny na podstawie toponimii. – PorJ s. 377–344.
155. Stratygrafia kultury materialnej a stratygrafia nazewnicza na styku językowym słowiańsko-bałtyjskim. – Spr GTN 3 s. 51–53.
156. Toponomastyka a geografia historyczna i paleobiologia. – Spr GTN 3 s. 110–111.

1978

157. Grundzüge der Onimisierung, W: XIIIth International Congress of Onomastica Sciences. Cracow, August 21st–25th 1978. Nomina appellativa et nomina propria. Summaries of the papers, [Kraków] s. 82 ; kompletny tekst: poz. 201.
158. Le recherches onomastiques du centre de Gdańsk, W : L’onomastique polonaise, Louvain s. 63–69.
159. Nazwy Gdańska i jego dzielnic, W: Historia Gdańska, t. 1., Gdańsk s. 15–23.
160. Nazwy geograficzne pruskie i polskie od pruskich podstaw słowotwórczych na zachód od dolnej Wisły. – GSJ 2 s. 19–35; streszcz.: Spr GTN 4 s. 56–58.
161. [Nazwy miast i ich dzielnic – etymologie i historia. Miasta] Gdańsk; Gdynia; Sopot; Kartuzy; Chojnice; Czersk; Elbląg; Dzierzgoń; Gardeja; Kwidzyn; Malbork; Nowy Dwór Gdański; Nowy Staw; Sztum; Tolkmicko, W: Nazwy miast Pomorza Gdańskiego, Wrocław s. 36–77, 101–102, 151–157, 199–229. Przedruk: tamże, wyd. 2. poprawione i poszerzone pod red. E. Brezy i J. Tredera, Gdańsk 1999.
162. Próba rekonstrukcji pradziejów osadnictwa na Powiślu Gdańskim w świetle nazewnictwa. – „Onomastica” 23 s. 47–61.
163. Wstęp toponomastyczny [i] Podsumowanie, W: Nazwy miast… [jak w poz. 161] s. 16–21, 231–234; w wyd. 2. s. 17–30, 234–237.
164. Toponimia Powiśla Gdańskiego. – Spr GTN 4 s. 96; pełny tekst: poz. 193..
165. …, H. Olewniczak, Nazwy geograficzne Pomorza Gdańskiego z formantem -ьn. – GSJ 2 s. 37–83.
166. …, Z. Brocki, Przedmowa do: Nazwy miast… [jak w poz. 161] s. 7–15; wyd. 2. s. 9–16.
167. [rec.] H. Borek, U. Szumska, Nazwiska mieszkańców Bytomia od końca XVI wieku do roku 1740, Warszawa–Wrocław 1976. – „Onomastica” 23 s. 307–310.
168. [rec.] M. Sulisz, Staropolska fonetyka w świetle materiału onomastycznego do XIV wieku. – PorJ s. 33–36.
     [red., wraz z Z. Brockim] Nazwy miast Pomorza Gdańskiego, Wrocław ss. 244.

1979

169. Charakteristische slawische topographische Namentypen in Pomorze Gdańskie. – OSG 12 s. 63–74.
170. Dotychczasowe osiągnięcia badań toponomastycznych ośrodka gdańskiego, W: Konferencja pomorska (1978), Wrocław s. 53–76.
171. Herby miast a etymologia ich nazw. – ZNWH UG Pr. Jęz. nr 6 s. 35–57; streszcz.: Spr GTN 5 s. 47–48.
172. Metodologiczne założenia regionalnych słowników onomastycznych. (Tezy referatu), [Opole] k. 1 nlb.
173. Nazwiska słynnych polskich piłkarzy utrwalone w kociewskich nazwach terenowych. „Pomerania” 16 nr 7/8 s. 42.
174. Nazwy własne polskich jednostek wojskowych. – PorJ s. 369–386.
175. Nazwy wydarzeń historycznych. – PorJ s. 476–482.
176. Paweł Smoczyński (1914–1979). – „Onoma”, vol. 23 s. 259–261.
177. Sprawozdanie z XII Międzynarodowego Kongresu Onomastycznego w Krakowie w dniach 21–26 VIII 1978 r. – Spr GTN 5 s. 52–54.
178. Średniowieczne nazewnictwo regionu Dzierzgania na tle dziejów. – RElb. 8 s. 89–104.
179. Ze studiów nad toponomastyką Pomorza Gdańskiego. [Rozdz.] 5. Wyniki badań nad pomorskimi nazwami geograficznymi z sufiksem -ec i -ica. – „Onomastica” 24 s. 45–74.
180. [Głos w dyskusji nad referatem nad referatem G. Labudy, Zagadnienie osadnictwa ludności bałtyjskiej na lewym brzegu Wisły we wczesnym średniowieczu], W: Konferencja pomorska… [jak w poz. 170] s. 161–162.
181. [Głos w dyskusji nad referatem J. Zieniukowej, Stan badań nad dialektami Pomorza Gdańskiego i perspektywy badawcze], W: Konferencja pomorska… [jak w poz. 170] s. 162.
182. [rec.] S. Kania, Polska gwara żołnierska lat 1914–1949, Zielona Góra 1978. – PorJ s. 190–192.
     [red.] ZNWH UG. Pr. Jęz. nr 6 ss. 150.

1980

183. Cis pospolity ‘Taxus baccata’ w toponimii Pomorza Gdańskiego. – Zprav. 21 s. 257–267.
184. Czy pomorskie nazwy terenowe typu Szwedzkie Szańce rzeczywiście upamiętniają wojny szwedzkie? – „Pomerania” 17 s. 25–26.
185. Jeszcze jedna kwestia językowa związana z sopockim molem. – RSop 5 s.
186. Jeszcze raz w sprawie nazwy osiedla Piecki-Migowo. – GłosW nr 169 s. 4.
187. Nazwy geograficzne Pomorza Gdańskiego z formantem -ьsk-. – Spr GTN 6 s. 89–91; pełny tekst: poz. 228.
188. Nazwy wydarzeń historycznych. – Spr GTN 6 s. 54–56.
189. Paweł Smoczyński jako onomasta 18 VI 1914 – 9 II 1979. – „Onomastica” 25 s. 298–300.
190. Prof. dr Zdzisław Stieber. – Spr GTN 7 s. 182–184.
191. „Solidarność” – nomen proprium in statu nascendi. – Spr GTN 7 s. 63–64.
192. Staropruskie nazwy wodne na Powiślu Gdańskim. – ABS 13 s. 25–35.
193. Toponimia Powiśla Gdańskiego, Pomorskie Monografie Toponomastyczne 4, Gdańsk ss. 384, 2 nlb.; streszcz. w jęz. niem.: „Onoma”, vol. 24 s. 86–88; w jęz. pol.: poz. 164.
194. Vyšegardъ. – Spr GTN 6 s. 85. Kompletny tekst: poz. 222.
195. Zdzisław Stieber (1903–1980). – „Onoma”, vol. 24 s. 379–381.
196. [rec.] E. Breza, Pochodzenie przydomków szlachty Pomorza Gdańskiego. (Ze studiów nad antroponimią Pomorza Gdańskiego), Gdańsk 1978. – „Onomastica” 25 s. 249–252.
197. [rec.] G. Schlimpert, Slawische Personennamen in mitttelalterlichen Quellen zur deutschen Geschichte, Berlin 1978. – RGd 40 z. 1 s. 212–218.

1981

198. Apelatywne pochodne od nazw miejscowych na obszarze gwar malborskich. – ZNWH UG Pr. Jęz. 7 s. 25–39.
199. Bogusław Kreja jako językoznawca. – ZNWH UG Pr. Jęz. 7 s. 3–6.
200. Die Stellung von Namen geschichtlicher Eregnisse im Sprachsystem. – Linguist. Stud 13/1 s. 116–122.
201. Grundzüge der Onimisierung, W: Proceedings of Thirteenth International Congress of Onomastica Sciences [vol. 1], Wrocław s. 465–470; streszcz.: poz. 157.
202. Klasyfikacja zapożyczonych nazw własnych, W: Nazewnictwo obszarów językowo mieszanych. Księga międzynarodowej konferencji onomastycznej w Gdańsku 25–27 października 1977, Wrocław 35–44.
203. Nazewnictwo [geograficzne doliny Wisły pomorskiej], W: Dolina dolnej Wisły, Gdańsk s. 241–264.
204. O nieprawidłowościach nazewniczych „okresu błędów i wypaczeń”. – Jant. Szl. 24 nr 2 s. 58–60.
205. Paweł Smoczyński. 28 VI 1914–9 II 1979. – SO 38 s. 203–205.
206. Generał brygady Stanisław Tatar (1896–1980). – „Wiarus” nr 2 s. 18–20.
207. Generał Władysław Sikorski – symbol Polski walczącej. – „Wiarus” nr 3 s. 2–7.
208. Karol Kaczkowski (1797–1867). – „Wiarus” nr 2 s. 18.
209. Operacyjna charakterystyka Bitwy Warszawskiej [1920 r.]. – „Wiarus” nr 5 s. .
210. Pamięci generała Stanisława Ujejskiego. – „Wiarus” nr 2 s. 17.
211. Powstanie Styczniowe w tradycji i świadomości narodowej Polaków. – „Wiarus” nr 1 s. 3–8.
212. Żurawiejki pułków kawalerii II Rzeczypospolitej. – Wiarus nr 4 s. 4–9.
213. [rec.] Atlas językowy kaszubszczyzny i dialektów sąsiednich, t. wstępny i z. 1–15, Wrocław 1964–1978. – RGd 41 z. 2. s. 143–149.
214. [rec.] E. Rzetelska-Feleszko, Rozwój i zmiany toponimicznego formantu -ica na obszarze zachodniosłowiańskim, Wrocław 1978. – „Onomastica” 26 s. 423–248.
215. [rec.] B. Sychta, Słownictwo kociewskie na tle kultury ludowej, t. I A–F’, Wrocław 1980. – RGd 41 z. 2 s. 163–166.
216. [rec.] J. Udolph, Studien zu slawischen Gewässernamen und Gewässerbezeichnungen, Heidelberg 1979. – „Onomastica” 26 s. 260–269.
     [red.] Nazewnictwo obszarów językowo mieszanych. Księga referatów międzynarodowej konferencji onomastycznej w Gdańsku 25–27 października 1977, Wrocław ss. 176.
     [red.] ZNWH UG Pr. Jęz. nr 7 ss. 171.

1982

217. Frąca [o nazwie]. – Roczniki Humanistyczne [KUL]. XXX–XXXI/6 [druk 1986] z. 6 s. 9–14.
218. Inspiracje naukowe Profesora Zdzisława Stiebera w gdańskim ośrodku naukowym, W: Zdzisław Stieber (1903–1980), Ossolineum 1982 s. 47–49.
219. Metodologiczne założenia regionalnych słowników onomastycznych. – „Onomastica” 27 s. 198–211.
220. Toponimizacja leksykalna na przykładzie obszaru gwar malborskich. – Pr. Fil. 31 s. 59–65.
221. Vyšegardъ [o nazwie]. – ABS 14 s. 135–141; streszcz.: poz. 194.
222. Zygmunt Brocki (1922–1982). – „Onoma” 26 s. 353.
223. [rec.] S. Rospond, Etnogeneza i topogeneza Słowian, Warszawa 1980 – JPol 62 s. 204–207.
224. [rec.]: B. Rocławski, System fonostatystyczny współczesnego języka polskiego, Ossolineum 1981. – PorJ nr 3 s. 181–182.
225. [rec.] H. Popowska-Taborska, Kaszubszczyzna. Zarys dziejów. – RGd 42, z. 2 s. 209–211.

1983

226. Kompleksowe badania regionalne w zakresie toponomastyki, W: Warsztat współczesnego onomasty. Materiały z III Ogólnopolskiej Konferencji Onomastycznej, pod red. D. Kopertowskiej, Kielce s. 104–110.
227. Nazwy geograficzne Pomorza Gdańskiego z formantem -ьsk-. – GSJ III s. 75–75; streszcz.: poz. 187.
228. Nazwy terenowe i ich podział wewnętrzny, W: Geografia nazewnicza. Materiały z VII konferencji Komisji Onomastyki Słowiańskiej…, Wrocław s. 7–17.
229. Toponimia powiatu starogardzkiego. – Spr GTN 9 s. 53; pełny tekst: poz. 243.
230. Zygmunt Brocki (6 I 1922 – 11 V 1982). – „Onomastica” 28 s. 327–329.
231. [rec.]: A. Bańkowski, Zmiany morfemiczne w toponimii polskiej, Wrocław 1982. – JPol 63 s. 119–123.
232. [rec.]: W. Brzeziński, Słownictwo krajniackie. Słownik gwary wsi Podróżna w Złotowskiem, t. I: A–G, Ossolineum 1982. – JPol 63 s. 222–224.
233. [rec.]: A. Wolff, E. Rzetelska-Feleszko, Mazowieckie nazwy terenowe do końca XVI wieku, Warszawa 1982. – ZNWH UG Pr. Jęz. nr 9 s. 175–179.
     [red.] ZNWH UG. Pr. Jęz. nr 9 ss. 186.

1984

234. Die vorslawischen Gewässernamen Pomoranien [Tezy referatu], W: Resümees der Vortrage und Mitteilungen. XV Internationaler Kongreß für Namenforschung, Karl-Marx-Universität Leipzig 13–17 August 1984 s. 64.
235. Nazewnictwo, W: Pobrzeże Pomorskie, Wrocław 1984 s. 395–427.
236. Nazwy geograficzne typu Stoisław, Golubie na Pomorzu Gdańskim (przyczynek do „Słowiańskiego atlasu onomastycznego”). – OSG 14 s. 105–138.
237. Nazwy wodne typu Radodzierz, Wągromadnica na Pomorzu Gdańskim. – ZNWH UG Pr. Jęz. nr 10 s. 103–110; streszcz. w jęz. niem.
238. [rec.]: J. Trypućko, O pewnym wypadku litewsko-polskiej interferencji językowej w zakresie onomastyki (lit. przyrostek -utis, pol. -uć), Uppsala 1982. – „Onomastica” 29 s. 290–294.

1985

239. Brda i nazwy pochodne. – ZNWH UG. Pr. Jęz. nr 11 s. 31–36.
240. Gewässernamen im Flussgebiet der unteren Weichsel (Nazwy wodne dorzecza dolnej Wisły). Hydronymia Europaea. Lief. 1. Kommission für Vergleichende Sprachwissenschaft der Akademie der Wissenschaften und der Literatur. Mainz, Stuttgart 1985 ss. 173 + 2 nlb + 1 mapa.
241. Staroeuropejskie hydronimy na wschód od dolnej Wisły. – Spr GTN 11 s. 66.
242. Toponimia powiatu starogardzkiego. Pomorskie Monografie Toponomastyczne nr 7, Wrocław 1985 ss. 250 + 2 nlb.; streszcz. w jęz. pol.: poz. 230.
     [red.] ZNWH UG Pr. Jęz. nr 11 ss. 107.

1986

243. Deutsche Namen im Kreis Starogard Gdański. – OSG 15 s. 145–155.
244. Nazwa jeziora Śpierewnik, dawniej Przyżarcz. – Pr. Fil. 33 s. 451–453.
245. Nazwy geograficzne Pomorza Gdańskiego typu Międzyłęże, Zajezierze. – „Onomastica” 31 s. 23–39.
246. Stare Polaszki [o nazwie]. – ZNWH UG Pr. Historycznoliter. 10–11 s. 99–101.
247. Wda i nazwy pochodne. – ZNWH UG Pr. Jęz. 12 s. 33–36.
248. [rec.] Cz. Kosyl, Forma i funkcja nazw własnych, Lublin 1983. – „Onomastica” 31 s. 200–202.

Prace wydrukowane po roku 1986

249. Antroponimiczne dowody związków Powiśla Gdańskiego z Kaszubami. – „Onomastica” 32, 1988 s. 109–119.
250. Nazwiska malborskie od malborskich nazw miejscowych. – Pr. Fil. 38 [druk 1993] s. 243–252.
251. Nazwy geograficzne Pomorza Gdańskiego typu Podlas, Przybrody. – „Onomastica” 32, 1988 s. 55–63.
252. Słownik nazwisk mieszkańców Powiśla Gdańskiego [Dialektu malborskiego t. III], przedmową opatrzył i do druku przyg. E. Breza, Gdańsk 1992 ss. 254; skończony w brulionowym ujęciu 29 III 1986 r.
253. Synteza hydronimii dorzecza dolnej Wisły. – GSJ 4, 1988 s. 29–40.
254. Wpływ fonetyki kociewskiej na urzędową postać nazw geograficznych, W: Ze studiów nad dialektem kociewskim i kaszubskim. Praca zbior. pod red. E. Brezy, Warszawa–Poznań 1989 s. 49–60.
255. Wstęp do onomastyki. Skrypt uczelniany, Gdańsk 1988 ss. 124 (złożony do druku w 1986 r. z przedm. E. Brezy)

JT na podstawie zestawień Z. Brockiego i E. Brezy