Skróty i skrótowce

Skrótowce literowe i głoskowe piszemy w całości wielkimi literami np. GOPR, MEN, PAN, UG. Poprawny skrótowiec wyrażenia produkt krajowy brutto to zatem PKB. Taki zapis potwierdza m.in. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego.

Klaudia Kluj-Kozłowska

Zapis powinien być następujący: Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 5, zgodnie z regułą, że wielką literą piszemy nazwy indywidualne (jednostkowe) urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji, towarzystw, nazwy zespołów muzycznych, artystycznych i sportowych, a  występujące w tych nazwach przyimki, spójniki, wyrażenia imienia, pod wezwaniem, na rzecz, do spraw, numer, przeciwko itp. piszemy małą literą, np. Szkoła Podstawowa nr 105 w Warszawie.

Piotr Bednarczyk

Skrót od wyrazu generał wchodzący w skład indywidualnej nazwy instytucji zapisujemy małą literą, zgodnie z zasadą, że nazwy godności występujące w nazwach własnych należy pisać dużą literą, a ich skróty – małą, por. ul. Generała Sikorskiego, ale ul. gen. Władysława Sikorskiego; ul. Świętego Jana, ale ul. św. Jana. Piszemy więc Zespół Szkół im. Generała Ludwika Michała Paca, ale Zespół Szkół im. gen. Ludwika Michała Paca.

Joanna Fijas

Pisownia skrótu P.S. jest poprawna, ale poprawny – i znacznie częstszy – jest też zapis PS (bez kropek). Można się o tym przekonać m.in. z odpowiedniego hasła w Słowniku skrótów i skrótowców Jerzego Podrackiego (Warszawa 1999): „PS, rzad. P.S. postscriptum (łac.) dopisek do listu. Skr. pisany bez kropek, wyjątkowo też z kropkami, czytany jako cały wyraz (wymawiany też: pe-es)”. Oba skróty: PS i P.S. notuje także w haśle postscriptum Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza (Warszawa 2003). W Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego (Warszawa 1999) oraz w Wielkim słowniku ortograficznym PWN z zasadami pisowni i interpunkcji (Warszawa 2010) zarejestrowano jednak tylko skrót PS (bez kropek).

Małgorzata Fularczyk

Podana pisownia skrótu n.p.m. jest poprawna. Informuje o tym m.in. odpowiednie hasło w Słowniku skrótów i skrótowców Jerzego Podrackiego (Warszawa 1999): „n.p.m. geogr. nad poziomem morza. Skr. używany przy określaniu wysokości geograficznej, pisany z kropkami, czytany jako całe, nieodmienne wyrażenie”.

Zgodnie z zasadą, że kropkę stawiamy „po ostatniej literze skrótu polskiej nazwy kilkuwyrazowej, której drugi lub kolejny człon zaczyna się od spółgłoski, np. ds. (do spraw), cdn. (ciąg dalszy nastąpi), zapisaną w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego (Warszawa 1999), mogłoby się wydawać, że skrót od wyrażenia nad poziomem morza powinien być zapisywany jako *npm., pisownia n.p.m. jest jednak prawidłowa, ponieważ zapis tego skrótu stanowi wyjątek od przytoczonej reguły. Można się o tym przekonać, czytając wypowiedź Mirosława Bańki z Poradni Językowej PWN: „Pisownię skrótów n.p.m. ‘nad poziomem morza’ i p.p.m. ‘pod poziomem morza’ warto zapamiętać, gdyż stanowią one wyjątki od ogólnej zasady ilustrowanej takimi przykładami jak cdn., tzw. czy np.”.

Małgorzata Fularczyk

Zapis i.t.d. jest niepoprawny. Prawidłowy zapis to itd.

Według Nowego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego (Warszawa 1999) kropkę stawiamy „po ostatniej literze skrótu polskiej nazwy kilkuwyrazowej, której drugi lub kolejny człon zaczyna się od spółgłoski, np. ds. (do spraw), cdn. (ciąg dalszy nastąpi). Stawianie kropek między poszczególnymi literami takiego skrótu (np. *c.d.n.”) jest błędem”.

Również w Słowniku skrótów i skrótowców Jerzego Podrackiego (Warszawa 1999) znajduje się hasło itd. (nie i.t.d.), które ma następującą postać: „Itd. I tak dalej. Skr. pisany z kropką, czytany jako całe wyrażenie, także jako cały wyraz: itede”.

Małgorzata Fularczyk

Zdanie to jest poprawne, ale nie jest to jedyna możliwa wersja użycia skrótowca IKEA w tym zdaniu.

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego, istnieją dwa poprawne sposoby stosowania tego skrótowca. Pierwszy z nich to pozostawienie go bez odmiany – formę IKEA we wszystkich przypadkach gramatycznych stosują przedstawiciele polskich oddziałów tej firmy. Drugi sposób to odmiana IKE-i, IKE-ę, IKE-ą; prawidłowy jest też zapis Ikea, Ikei, Ikeę, Ikeą. Ostatnia możliwość wynika z reguły ortograficznej, według której odmianę zakończonych na -A skrótowców typu EFTA zapisujemy w dwojaki sposób, tj. np. Efta, Efty, Eftę, Eftą lub EFTA, ETF-y, EFT-ę, EFT-ą.

Użyta w podanym zdaniu wersja nieodmieniona wielu użytkownikom języka polskiego może wydać się niepoprawna. Należy jednak wziąć pod uwagę, że IKEA to skrótowiec utworzony ze szwedzkiego zestawienia Ingwar Kamprad z Elmtaryd w parafii Agunnaryd i jego odmienianie powoduje pozbawienie go ostatniego znaczącego elementu. Ponadto, jak zauważa w poradzie z 4 marca 2008 r. Mirosław Bańko (Poradnia Językowa PWN), forma IKEA nie odmienia swojej nazwy nie tylko dlatego, że w języku szwedzkim deklinacja rzeczowników zachowała się w stanie szczątkowym, ale też dlatego, że forma odmieniona dość znacznie różni się od formy podstawowej, co mogłoby utrudnić klientom rozpoznanie marki.

W powyższym przykładzie forma nieodmieniona wydaje się dodatkowo uzasadniona tym, że jest to wypowiedź osoby, która przepracowała pięć lat w tej sieci, więc zapewne przyzwyczaiła się do wersji preferowanej przez samą firmę.

Aleksandra Arumińska

Zdanie to jest poprawne. Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego, jeśli przy odmianie skrótowców zakończonych na R pojawia się spółgłoska [ż], zapisujemy ją jako „R-z”, dlatego użyta w podanym zdaniu forma GOPR-ze jest poprawna. Taki zapis jest też wynikiem zastosowania innej, ogólniejszej reguły dotyczącej zapisywania skrótowców odmiennych, która nakazuje pisać końcówkę fleksyjną zawsze małą literą i oddzielać ją od tematu łącznikiem.

Istnieje też inna możliwość skonstruowania tego zdania: skrótowiec GOPR można pozostawić bez odmiany (Wyszła za człowieka, który pracował w GOPR). W poradzie z 13 grudnia 2008 r., udzielonej w Poradni Językowej PWN, Mirosław Bańko zauważa jednak, że nieodmienianie skrótowców jest stosunkowo częste w piśmie, a rzadsze w języku mówionym, ponieważ nieodmieniony skrótowiec nabiera bardziej oficjalnego charakteru. Wydaje się zatem, że w zdaniu, którego dotyczy pytanie, odmiana skrótowca GOPR jest lepszym rozwiązaniem, przytoczone zdanie nie ma bowiem charakteru oficjalnego.

 Aleksandra Arumińska

Miejscownik liczby pojedynczej słowa VAT, który jest wymagany w sformułowaniu nie wspominając o …, może przybrać zarówno postać o Vacie, jak i o VAT. O odmianie skrótowców decyduje sposób ich wymowy. Skrótowce pisane w całości dużymi literami, które w mianowniku liczby pojedynczej kończą się w wymowie na spółgłoskę, albo pozostają nieodmienione (dlatego poprawna jest forma nie wspominając o VAT), albo odmieniają się według wzorca odmiany rzeczowników pospolitych męskich nieżywotnych. W tym drugim wypadku miejscownik brzmi [o wacie], toteż pewien problem może sprawić jego zapis. Jeśli podczas odmiany skrótowca nie następuje zmiana w temacie, to końcówkę dodaje się po łączniku (np. VAT-u). Jeśli jednak do zmian w temacie dochodzi, pozostawiamy tylko pierwszą literę odmienianego skrótowca wielką, a pozostałą część zapisujemy małymi literami, nie oddzielając końcówki fleksyjnej od tematu łącznikiem, a więc piszemy o Vacie.

Wyrazy utworzone od skrótowców też można zapisywać na dwa sposoby, albo dodając przyrostek po łączniku (a więc VAT-owski), albo zapisując cały wyraz małymi literami bez łącznika (a więc vatowski).

Barbara Kubica

Skrótowce, które są pisane w całości dużymi literami i kończą się w wymowie na spółgłoskę, albo odmieniane są według wzorca odmiany rzeczowników męskich nieżywotnych, albo w ogóle nie są odmieniane. Zdanie Jeszcze nie wypełniłem tegorocznego PIT jest zatem poprawne. Poprawna jest jednak również wersja Jeszcze nie wypełniłem tegorocznego PIT-u.

Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego (Warszawa 2010) skrótowiec PIT (= Personal Income Tax, podatek od dochodów osobistych) w dopełniaczu przybiera końcówkę -u. Końcówkę tę zapisuje się po łączniku, ponieważ w formie dopełniacza nie następuje zmiana w temacie.

Barbara Kubica

Skrótowce, które są pisane w całości dużymi literami i kończą się w wymowie na spółgłoskę, albo są odmieniane według wzorca odmiany rzeczowników męskich nieżywotnych, albo w ogóle nie są odmieniane. Poprawne są zatem dwa warianty tego zdania: Można to zapisać na CD-ROM i Można to zapisać na CD-ROM-ie. Zapis skrótowca w tej drugiej wersji stanowi konsekwencję zastosowania reguły, według której w wypadku skrótowców odmiennych po spółgłoskach miękkich, np. mi, ni, fi, pisze się ‑ie, np. o WAM-ie. Formę CD-ROM-ie zawiera również Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego (Warszawa 2010).

Wyrażenie pełniący obowiązki (skrót  p.o.) używane jest przed wyrazem, który oznacza funkcję albo stanowisko. Przez niektóre wydawnictwa poprawnościowe (M. Bańko, Słownik wyrazów kłopotliwych; J. Podracki, Słownik skrótów i skrótowców) jedynie forma p.o. kierownik uznawana jest za poprawną – czyli forma, w której realizowany jest składniowy związek zgody.  Ale według Nowego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego potoczna realizacja w związku rządu typu p.o. kierownika jest też dopuszczalna, skoro taka forma jest dość popularna i ma logiczne podstawy – pełniący obowiązki (czyje?) kierownika.

Ihar Hancharuk

Nie ma wprawdzie precyzyjnych reguł dotyczących stosowania skrótów, ale nieskracanie jest wyróżnikiem tekstów reprezentujących „wyższe” gatunki (do których można zaliczyć też testy publicystyczne) oraz oznaką szacunku dla odbiorcy. Zatem w tekście publicystycznym na początku zdania powinniśmy zastosować wyraz według w pełnym brzmieniu, nie zaś skrót wg.

Danuta Wesołowska

Nie, skrót od wyrażenia Uniwersytet Gdański powinien mieć (i ma) postać UG (bez kropki). Wynika to z tego, że śp. jest skrótem, UG zaś – skrótowcem, a w polskich zasadach ortograficznych do zapisywania skrótów i skrótowców stosuje się odmienne reguły. Różnica między skrótem a skrótowcem jest taka, że skrótu używa się tylko w piśmie, nie w mowie, na przykład skrót śp. odczytujemy zawsze jako „świętej pamięci”, a nie jako „eśpe” (nie mówimy przecież „eśpe Jan Nowak”), natomiast skrótowce stosowane są w tej postaci także w mowie, tzn. UG wymawiamy jako „ugie” również w zdaniach (mówi się np. „pracuję na ugie”). Dodatkową różnicą jest to, że skróty na ogół powstają od wyrażeń pospolitych, skrótowce od nazw własnych.

Jak informują Zasady pisowni, „w skrótowcach rodzimych i przyswojonych nie stawiamy kropki, np. FSO, UJ, USA (mimo ang. U.S.A.), PS (mimo łac. P.S.), PZMot, MKOl”. W wypadku skrótów zasady stawiania lub niestawiania kropek są znacznie bardziej skomplikowane, uzależniają bowiem użycie kropki od liczby skracanych wyrazów, ich zakończenia (czy skrót kończy się ostatnią literą pełnego wyrazu, czy nie; czy drugi lub kolejny z wyrazów skracanego wyrażenia zaczyna się samogłoską, czy nie), a nawet znaczenia (na przykład po skrótach nazw jednostek miar i wag kropek się nie stosuje).

Skrót śp. pisany jest z kropką na końcu zgodnie z regułą dotyczącą skrótów wyrażeń dwu- lub więcejwyrazowych, w których drugi (i kolejne) wyrazy nie zaczynają się od samogłoski. Gdy bowiem drugi lub kolejny wyraz skracanego wyrażenia zaczyna się samogłoską, stawiamy kropkę po skrócie każdego wyrazu, np. m.in. (= między innymi), o.o. (= odgraniczona odpowiedzialność).

Ewa Rogowska-Cybulska

W wielowyrazowych nazwach ulic, alei, placów itp. wielką literą piszemy wszystkie składniki wchodzące w skład nazwy własnej. Wyraz plac jest nazwą gatunkową, więc zapisujemy go małą literą. Całą nazwę należy więc zapisać następująco: plac Najświętszej Maryi Panny.

Wyraz plac można skrócić do formy: pl. (jest to skrót powstały przez pozostawienie początkowej części wyrazu i odrzucenie końcowej, stawiamy po nim kropkę). Pozostała część nazwy powinna jednak zostać zachowana w całości ze względu na szacunek do postaci religijnej, której dotyczy, oraz ze względów informacyjnych.

Na tabliczkach z nazwami ulic i placów można też zapisywać pierwszy wyraz od dużej litery, jeśli w danym mieście przyjęto taką konwencję (użycie dużej litery byłoby uzasadnione tym, że jest to początek tekstu).

Katarzyna Buczek

Poniżej niego będą podane imiona i nazwiska oraz niżej rok urodzenia i rok
śmierci. W latach ubiegłych używano skrótu: Ś. P. W nekrologach stosuje się zapis: Ś P (bez kropek). Zatem „Ś. P.” czy „Ś P”?

Według zasad pisowni polskiej i słowników ortograficznych skrót od wyrażenia świętej pamięci ma postać śp., zgodnie z tą samą regułą, w myśl której piszemy cdn. = ciąg dalszy nastąpi, jw. = jak wyżej, bm. = bieżącego miesiąca itp. Reguła ta mówi, że po skrócie nazwy dwu- lub wielowyrazowej, jeżeli następne wyrazy rozpoczynają się od spółgłoski, stawia się tylko jedną kropkę.

Jeśli wyrażenie śp. ma być zapisane na początku całego tekstu, powinno ono oczywiście zaczynać się dużą literą, a więc np. Śp. Jan Nowak.

Jeśli dużymi literami (wersalikami) pisany jest cały tekst, w ten sam sposób powinien być zapisany również skrót, np. ŚP. JAN NOWAK.

Ewa Rogowska-Cybulska

Konwencję dotyczącą zapisu nazw ulic na tabliczkach obierają władze miejskie i to od nich zależy, w jakiej postaci nazwy ulic zostaną na nich zapisane. Aby uniknąć chaosu, w danej miejscowości nazwy ulic powinny być zapisywane jednakowo. Dotyczy to przede wszystkim skracania lub nieskracania wyrazu ulica oraz pisania go wielką lub małą literą. Słownik poprawnej polszczyzny PWN zezwala na skrócenie tego wyrazu do postaci ul. (z kropką na końcu). Wyraz ulica nie jest składnikiem nazwy własnej, lecz nazwą gatunkową, toteż piszemy go małą literą, jednak na tabliczce z nazwą ulicy można zastosować wielką literę ze względu na początek tekstu.

Wyraz pułkownik można skrócić do formy płk – bez użycia kropki, ponieważ jest to skrót składający się m.in. z ostatniej litery tego wyrazu. Kropkę należy jednak postawić, jeżeli jest to skrót od formy innej niż mianownik, na przykład jak w omawianym przykładzie od dopełniacza: ul. płk. Jana Dziewanowskiego. Formę pułkownika można jednak również skrócić do postaci płka (bez użycia kropki), wówczas nazwę ulicy zapiszemy: ul. płka Jana Dziewanowskiego. Jeśli wyraz ten zapisujemy w nazwie ulicy w skrócie, to piszemy go małą literą, jeśli w całości – dużą, tj. ul. Pułkownika Jana Dziewanowskiego.

Dopuszczalne jest też stosowanie skrótu od imienia, tzn. ul. płk. J. Dziewanowskiego, lecz jeśli tekst, w którym występuje ta nazwa, ma na celu upamiętnienie danej osoby (jak na tabliczkach z nazwą ulicy), imię powinno być zapisane w całości.

Ewa Parafjanowicz-Potuczko

Wyraz ulica jest nazwą gatunkową, w związku z tym piszemy go małą literą. Wyraz ten można skrócić do postaci ul. (z kropką na końcu). Skrót ten może być użyty na przykład na tabliczce z nazwą ulicy czy w adresie. Skrót ul. nie powinien natomiast być stosowany w utworach literackich, np. w narracji powieściowej.

Wyraz KRÓL stanowi składnik wielowyrazowej nazwy własnej obiektu miejskiego i w związku z tym zapisujemy go wielką literą: Króla. Wyrazu tego nie należy skracać.

Dwa kolejne człony nazwy sopockiej ulicy: JANA KAZIMIERZA piszemy oczywiście wielką literą. Nie należy ich skracać, są to bowiem imiona (bez nazwiska), a inicjały imion stosuje się tylko wówczas, gdy towarzyszy im nazwisko.

Według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny pod red. prof. A. Markowskiego skróty dr i mgr – jeżeli występują one w przypadkach innych niż w mianowniku i odnoszą się do mężczyzn – mogą być zapisane na dwa różne sposoby. Pierwsza możliwość zapisu polega na stawianiu kropki po wyżej wymienionych skrótach. Wybór ten jest uzasadniony tym, że w przypadkach zależnych spółgłoska „r” traci pozycję wygłosową (kropka znajduje bowiem zastosowanie wtedy, gdy ostatnia głoska skrótu nie jest ostatnią głoską wyrazu podstawowego). Zgodnie z powyższą zasadą zdanie: byłem dziś w pokoju doktora Kowalskiego powinno być zapisane w następujący sposób: byłem dziś w pokoju dr. Kowalskiego. Wyżej opisana wersja zapisu nie stanowi jednak jedynej dostępnej nam możliwości. Zamiast kropki możemy bowiem dodać do skrótu odpowiednie końcówki fleksyjne. W związku z tym, gdyby wyżej przytoczone zdanie przyjęło następującą formę: byłem dziś w pokoju dra Kowalskiego, należałoby uznać je za poprawne.

Inaczej ma się sprawa, jeżeli skróty dr i mgr odnoszą się do kobiet, ponieważ wyrazy doktor i magister są w rodzaju żeńskim nieodmienne. W tym wypadku zatem obowiązującą wersję zapisu stanowić będzie forma bez kropki i bez końcówek fleksyjnych (skoro mówimy: spotkałem się dziś z panią doktor Kowalską, myślę o pani doktor Kowalskiej, nie ma pani doktor Kowalskiej itp., nie ma konieczności przeprowadzenia zabiegów dopasowujących skrót do nowej formy wyrazu podstawowego, gdyż jego wygłos pozostaje niezmieniony).

Z wyżej przytoczonej zasady poprawnościowej wynika, że wersja z kropką oraz wersja z końcówką fleksyjną są w równym stopniu poprawne i że mogą być one używane zamiennie. Istnieją jednak rzadkie przypadki, w których użycie formy z końcówką fleksyjną jest bardziej wyraziste, ponieważ forma z kropką zostawiłaby pewne wątpliwości co do globalnego znaczenia wypowiedzi. Mam na myśli niektóre nazwiska noszone przez cudzoziemców, dla których nie można znaleźć wzorca odmiany. Prof. Andrzej Markowski – w pozycji pod tytułem: Język Polski. Poradnik – zalicza między innymi do tej kategorii nazwiska zakończone na ­-u z poprzedzającą spółgłoską. W takiej sytuacji – gdybyśmy mieli do czynienia z hipotetyczną kroniką międzynarodowego spotkania naukowców – moglibyśmy spotkać następującą wypowiedź: Rektor przedstawił dr. Iliescu dr. Mobutu. Nie znając kontekstu, trudno byłoby określić z pewnością, kto komu został przedstawiony. W wypadku wyboru form z końcówką fleksyjną wyżej opisany problem zniknąłby. Mielibyśmy bowiem zdanie: Rektor przedstawił drowi Iliescu dra Mobutu (lub ewentualnie: Rektor przedstawił dra Iliescu drowi Mobutu).

W związku z powyższym – ponieważ istnieje choć jedna sytuacja, w której wersja z końcówką fleksyjną jest w stanie lepiej oddać znaczenie wypowiedzi – uważam, że właśnie tę formę należy uznać za bardziej wskazaną.

Francesco Golinelli

Wchodzące w skład nazw ulic nazwy stanowisk, tytułów zawodowych itp. piszemy dużą lub małą literą w zależności od tego, czy zapisujemy je w całości, czy w skrócie. Piszemy zatem ulica (ul.) Opata Jacka Rybińskiego, ale ulica (ul.) op. Jacka Rybińskiego. Na tabliczce z nazwą ulicy wyraz ten warto jednak zapisywać w pełnej formie, ponieważ lepiej wyraża ona pamiątkowy charakter tej nazwy (niestosowanie skrótów jest wyrazem szacunku dla zasług upamiętnianej postaci), a także dlatego, że skrót op. może być niezrozumiały.

Katarzyna Murawska

Ewa Rogowska-Cybulska

Przy zapisywaniu skrótu formy dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika doktor dopuszczane są obie formy: zarówno dr., jak i dra. Skróty występujące w wielowyrazowych nazwach własnych instytucji, w tym skróty tytułów naukowych, zapisujemy małą literą. Gdyby natomiast postanowiono nie skracać formy Doktora, to trzeba by ją zapisać dużą literą, gdyż wchodzi w skład nazwy własnej.

Jeśli chodzi o imię patrona, to wydaje mi się, że nie należy w tym wypadku stosować inicjału – lepiej zapisać całe imię – ponieważ Henryk Jordan nie jest postacią na tyle znaną, by ewentualny czytelnik po zobaczeniu samego inicjału nie miał wątpliwości, jak na imię miał patron domu kultury. Ponadto w napisach będących wyrazem hołdu dla danej osoby nie powinno się skracać imienia tej osoby.

Łukasz Bieszke

Słownik poprawnej polszczyzny PWN dozwala skrócenie wyrazu ulica do postaci ul. (z kropką na końcu). W zależności od typu tekstu wyraz ten może przyjąć pełną lub skróconą formę. Jeśli nazwa ulicy ma pojawić się na tabliczce z nazwą ulicy, należy pamiętać, aby zapis zgadzał się z konwencją obowiązującą w danym mieście. Jeśli wyraz ulica nie występuje na początku zdania, zapisujemy go małą literą.

Zgodnie z zasadami zamieszczonymi w Słowniku skrótów i skrótowców skrótem wyrazu major, gdy występuje on w mianowniku, jest mjr (bez kropki). W omawianym przykładzie wyraz ten występuje w formie dopełniacza, w związku z tym istnieją dwie możliwości zapisania jego skrótu: bez końcówki deklinacyjnej z kropką (mjr.) lub też z końcówką deklinacyjną i bez kropki (mjra).

Słownik skrótów i skrótowców nie odnotowuje skrótu wyrazu pilot, jednak zgodnie z obowiązującą konwencją wyraz ten powinien zostać skrócony do formy pil. (z kropką).

Skrócone wyrazy mjr. lub mjra oraz pil. zapisujemy małą literą, ponieważ zgodnie z zasadami ortograficznymi w taki sposób zapisujemy skróty wchodzące w skład nazw własnych należących do nazewnictwa miejskiego. Gdyby wyrazy te zapisano bez skracania, należałoby je zacząć dużymi literami.

Istnieje również możliwość skrócenia imienia (do pierwszej litery z kropką), aczkolwiek, jeśli celem jest upamiętnienie danej osoby (np. na tabliczce z nawą ulicy), takie rozwiązanie nie jest wskazane.

Zatem istnieją następujące możliwości zapisu: ul. Majora Pilota Józefa Jaki, ul. mjr. pil. Józefa Jaki, ul. mjra pil. Józefa Jaki.

Marlena Kardasz

Nazwy ulic są bez wątpienia nazwami własnymi, co znajduje odzwierciedlenie w pisowni: jedno- i wielowyrazowe nazwy dzielnic, ulic, placów, rynków, ogrodów, parków, bulwarów, zabytków, obiektów sportowych piszemy wielką literą. Jeżeli stojący na początku nazwy wyraz ulica, aleja, bulwar, osiedle, plac itp. jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), piszemy go jednak małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielką literą, jak w nazwach ulica Księdza Jerzego Popiełuszki, ulica Królowej Jadwigi.

Wyraz ulica zwykle piszemy, używając skrótu ul. Nazwę. o której mowa w pytaniu, można zatem zapisać dwojako: ulica Księdza Robaka lub ul. Księdza Robaka.

W nazwie ulica Księdza Jerzego Popiełuszki można też użyć skrótu wyrazu ksiądz: ul. ks. Jerzego Popiełuszki (skróty nazw stanowisk, tytułów zawodowych itp. wchodzące w skład nazw ulic piszemy małą literą).

Z uwagi na to, iż nazwa Ksiądz Robak jest pełną nazwą postaci literackiej, ze względów stylistycznych w nazwie ul. Księdza Robaka wyrazu ksiądz nie należałoby jednak skracać.

Agnieszka Wysomierska

Według definicji Słownika języka polskiego pod red. M. Bańko (tom III, wyd. PWN, Warszawa 2007) „nr to skrót słowa ‘numer’, czytany jako całe to słowo, używany przy liczbie wskazującej numer czegoś”.

Zgodnie z regułą 55.9. Zasad pisowni i interpunkcji (PWN, www.pwn.pl) „nie stawia się kropki po skrótach składających się z pierwszej i ostatniej litery wyrazu skróconego, jeśli ten skrót ma formę mianownika” (np. nr = numer). Reguła 55.9.1. mówi, iż „stawia się kropkę, jeśli tego typu skrót ma formę inną niż mianownik” (np. Czytałem ten artykuł
w drugim nr. „Poradnika Językowego”) oraz „zamiast stawiania kropki po skrótach
w przypadkach zależnych możemy je zapisać w takiej formie: (…) Czytałem ten artykuł
w 2. nrze „Poradnika Językowego”.

Słownik poprawnej polszczyzny (wyd. PWN, Warszawa 2007) dodaje, iż druga
z wymienionych wyżej form jest stosowana rzadziej, na przykład: Mieszkał pod nr. 10, rzadziej – pod nrem 10.

Dla oznaczenia mianownika liczby mnogiej zapisujemy skrót dwa razy bez stawiania kropek, tj. nr nr (reguła 55.9.3.). W przypadkach zależnych stosuje się formy typu nrach, nrów lub stawia kropkę po każdym skrócie (nr. nr.).

Należy jednak podkreślić, iż w praktyce skrót słowa numer – w formie innej niż mianownik – używany jest stosunkowo rzadko.

Marcin Trendowicz

W wielowyrazowych nazwach ulic, alei, placów itp. piszemy wielką literą wszystkie składniki, jeżeli wchodzą one w ścisły sposób w skład nazwy własnej. W omawianym przykładzie dotyczy to składników wyrażenia Marszałka Józefa Piłsudskiego. Natomiast jeśli człon utożsamiający występuje na pierwszym miejscu i jest odczuwany jako nazwa pospolita, to zapisujemy go małą literą. W omawianej nazwie taki właśnie charakter ma wyraz plac. Całą nazwę zapiszemy więc następująco: plac Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Człon plac można skrócić do formy pl. (skrót ten powstaje przez pozostawienie początkowej części wyrazu i odrzucenie końcowej, a po takim skrócie zawsze stawiamy kropkę).
Człon Marszałka również można skrócić, do formy marsz. (z kropką), ale formę tę w nazwie placu trzeba zapisywać małą literą.
Imię można skrócić do pierwszej litery: J. (również z kropką).

Dominika Skwiercz

Według ogólnych zasad skracania wyrazów obowiązujących w języku polskim kropkę stawiamy po skrócie wówczas, gdy występuje niezgodność ostatniej litery skrótu z ostatnią literą wyrazu lub formy wyrazowej, którą się skraca. Ponieważ w wyrazie sztuka ostatnią literą jest -a, natomiast w ogólnie przyjętym skrócie tego wyrazu – litera -t, to skrót ten zapisujemy jako szt. (z kropką).
Skrótu od wyrazu komplet słowniki ortograficzne nie notują. Przez analogię do skrótów typu kpt. (kapitan) upowszechniła się jednak forma kpl., powstała poprzez zgrupowanie liter k, p, l: k(om)pl(et). Ponieważ w skrócie tym nie ma końcowego ‑t, stawia się po nim kropkę. Jeżeli mamy wątpliwości, czy w danym kontekście skrót jest czytelny, zawsze możemy zapisać wyraz w całości.

Aneta Olejnik

Wyraz ten jest pierwszym składnikiem właściwej nazwy własnej ulicy, toteż należy go zapisywać dużą literą: ulica Braci Lewoniewskich. Rzeczownika tego nie należy skracać. Istnieje wprawdzie pochodzący od wyrazu brat skrót br. (a gdy mowa o kilku osobach, należy go powtórzyć: br. br.), ale bywa on używany jedynie w odniesieniu do braci zakonnych. Nie powinno się go stosować ani w omawianej nazwie ulicy, ani w innych tekstach dotyczących braci Lewoniewskich.

Edyta Steckiewicz
Ewa Rogowska-Cybulska

Jeśli wyrazu tego użyjemy w nazwie ulicy w pełnej postaci, należy zapisywać go dużą literą, jeśli w skrócie – małą.
Skrót rzeczownika major użytego w mianowniku to mjr (bez kropki). W omawianej nazwie ulicy wyraz ten występuje w formie dopełniacza, toteż dopuszczalne są dwie formy zapisania jego skrótu. Po pierwsze, możemy skorzystać z reguły, że jeżeli skrót kończy się tą samą literą co skracany wyraz lub forma wyrazowa, to wówczas na końcu skrótu nie piszemy kropki, np. mjr = major, mjra = majora (jak mgr = magister, mgrowi = magistrowi). Po drugie, możemy zastosować regułę, że jeżeli skrót kończy się na inną literę niż skracany wyraz lub skracana forma gramatyczna, wówczas na końcu skrótu piszemy kropkę, np. mjr. = majora (jak inż. = inżynier, inżyniera;
nr. = numerem).

Aneta Olejnik

Czy jeśli zdecydujemy się na skrót, to może on mieć postać kadma?

Słownik wyrazów obcych definiuje wyraz kontradmirał następująco: „stopień wojskowy w marynarce wojennej odpowiadający stopniowi generała brygady w wojskach lądowych, skrót: kadm.”.
Jeśli wyrazu tego w nazwie ulicy używamy w pełnej postaci, to zapisujemy go dużymi literami: ulica (ul.) Kontradmirała Józefa Unruga.
Jeśli natomiast używamy go w skrócie, powinniśmy zapisać go małą literą: ul. kadm. Józefa Unruga. Jeśli zdecydujemy się na użycie skrótu, to ponieważ kadm. nie kończy się ostatnią literą skracanego rzeczownika, we wszystkich przypadkach gramatycznych ma jednakową postać: kadm. (a więc nie: kadma).

Anna Zdziebłowska

Jeśli nazwa ulicy występuje w środku zdania, to jej pierwszy składnik, czyli rzeczownik ulica, należy zapisywać małą literą, ponieważ jest on nazwą gatunkową. Można zapisać ten wyraz w całości bądź w skrócie (z kropką na końcu: ul.). W przypadku tabliczek z nazwą danej ulicy wyraz ten występuje na początku tekstu, nie ma jednak jednoznacznego przepisu dotyczącego stosowania wielkiej bądź małej litery na początku tekstów niebędących zdaniami. Wybierając do zapisania słowa ulica lub ul. małą lub dużą literę, należy jednak w obrębie danej miejscowości zachować jednolitą konwencję.
Kolejny wyraz, tj. BISKUPA, można również zapisać w całości lub w skrócie. Ponieważ bp jest skrótem, który składa się z pierwszej i ostatniej litery wyrazu biskup, to jeśli wyraz ten występuje w mianowniku liczby pojedynczej, nie stawia się w po nim kropki. W sytuacji, gdy skrót występuje w innym przypadku gramatycznym, należy zapisywać go z kropką (bp.) lub z odpowiednią końcówką fleksyjną bez kropki (tu: bpa). Oba te skróty w nazwie ulicy zapisujemy małą literą. Jednak w formach grzecznościowych oraz w sytuacjach oficjalnych wymagających wyrażenia szacunku dla danej osoby za bardziej stosowną uważa się pełną formę tytułu, w związku z tym również na tabliczce z nazwą ulicy wyraz ten warto zapisać w pełnej formie. W takim wypadku zapisuje się go wielką literą.
Istnieje też możliwość zapisu imienia występującego w nazwie ulicy wraz z nazwiskiem w formie inicjału: H. Rozrażewskiego, szczególnie w tekstach o charakterze czysto informacyjnym. Na tabliczce z nazwą ulicy należy jednak zapisać pełną formę imienia, ze względu na upamiętniającą funkcję nazw ulic pochodzących od nazw osób.
Nazwę tej ulicy możemy zatem zapisać na tabliczce następująco: ulica Biskupa Hieronima Rozrażewskiego albo ul. Biskupa Hieronima Rozrażewskiego; ul. bp. Hieronima Rozrażewskiego lub ul. bpa Hieronima Rozrażewskiego.

Michalina Maderska

Można skrócić wyraz ulica do postaci ul. oraz wyraz księcia do postaci ks. Podane skróty występują w słownikach ortograficznych jako właściwe dla tych wyrazów i są zapisywane z kropką, ponieważ powstały z początkowych liter skracanych wyrazów. Skróty wyrazów pospolitych występujące w nazwach ulic zapisuje się od małej litery. Przy zastosowaniu tych zasad nazwa ulicy miałaby postać: ul. ks. Józefa Poniatowskiego.
Słowniki skrótów notują także dla wyrazu księcia skrót x., jest on jednak obecnie rzadziej spotykany i w związku z tym mniej czytelny, nie powinien zatem być stosowany w nazwie ulicy.
Podając adres zawierający nazwę tej ulicy, można też zastąpić imię inicjałem, ale nie powinno się tego robić ani na tabliczce z nazwą ulicy, ani w urzędowych wykazach nazw ulic, ponieważ zmniejsza to wartość informacyjną i pamiątkową nazwy.
Można także podjąć decyzję o nieskracaniu wyrazu księcia, ale wówczas konieczne jest zapisanie go wielką literą. Całą nazwę należy w tym przypadku zapisywać tak: ul. Księcia Józefa Poniatowskiego. Oczywiście poprawny jest też zapis bez skracania wyrazów składających się na tę nazwę: ulica Księcia Józefa Poniatowskiego.

Barbara Wawro

Jaka jest poprawna pisownia nazwy gdańskiej ulicy: ULICA KAPITANA KONSTANTEGO MACIEJEWICZA? Które elementy tej nazwy trzeba zapisywać dużymi literami? Które wyrazy można skrócić i jak?

Według zasad pisowni polskiej (zamieszczonych m.in. w Wielkim słowniku ortograficznym PWN) wyraz ulica jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), piszemy go zatem małą literą. Wyraz ten możemy skrócić do postaci ul. (z kropką na końcu), ale w niektórych typach tekstów (np. w utworach literackich) powinniśmy go zapisywać w całości. Na tabliczce z nazwą ulicy wyraz ten może być zapisany w skrócie lub w całości, zgodnie z konwencją przyjętą w danej miejscowości. Zgodnie z jednolitą w danej miejscowości konwencją wyraz ulica może też być też zapisany na takiej tabliczce dużą lub małą literą (pisownię dużą literą można uzasadnić tym, że wyraz ulica znajduje się na początku tekstu, pisownię małą literą – tym, że tekst z nazwą ulicy nie jest zdaniem).
Drugi człon nazwy gdańskiej ulicy to wyraz pospolity, jednak w wielowyrazowych nazwach własnych obiektów miejskich wielką literą piszemy wszystkie wchodzące w ich skład wyrazy samodzielne znaczeniowo, dlatego jako element nazwy ulicy rzeczownik ten należy zapisywać następująco: Kapitana. Jeśli jednak słowo to skrócimy – do postaci kpt. (z kropką na końcu) – to taki skrót w nazwie ulicy zapisujemy małą literą.
Imię występujące (razem z nazwiskiem) w nazwie ulicy można skrócić do inicjału, ale takiego zapisu nie należy stosować na tabliczce z nazwą tej ulicy, bo stanowi ona m.in. akt upamiętnienia danej postaci (a zatem upamiętniona powinna zostać również pełna forma jej imienia).
Nazwę gdańskiej ulicy możemy zatem zapisywać następująco: ulica Kapitana Konstantego Maciejewicza, ul. Kapitana Konstantego Maciejewicza, ul. kpt. Konstantego Maciejewicza, ul. kpt. K. Maciejewicza, ewentualnie ulica kpt. Konstantego Maciejewicza lub ulica kpt. K. Maciejewicza. Na tabliczce z nazwą ulicy, która oprócz funkcji informacyjnej pełni też funkcję pamiątkową, zapis jednak powinien przybrać jedną z następujących form: ulica Kapitana Konstantego Maciejewicza, ewentualnie ul. Kapitana Konstantego Maciejewicza lub ul. kpt. Konstantego Maciejewicza (dopuszczalny jest też – jak była mowa wyżej – zapis dużą literą pierwszego wyrazu, jeśli w danej miejscowości przyjęto taką zasadę).

Anna Orlikowska

Uprzejmie proszę w imieniu grupy radnych o wyjaśnienie: jak skrócić pełną nazwę „Plac Centralny Imienia Ronalda Reagana”.
Od paru lat toczy się spór, czy należy skrócić do:
– Plac Centralny Reagana
– Plac Centralny
– Plac Reagana
czy jeszcze inaczej?
Zatem jakie powinno być prawidłowe nazewnictwo i jaka jest poprawna pisownia wyrażenia: „Plac Centralny Imienia Ronalda Reagana”.
Serdecznie dziękuję i pozdrawiam.

Poprawna pisownia nazwy, której dotyczy pytanie, to „plac Centralny imienia Ronalda Reagana” lub „plac Centralny im. Ronalda Reagana”, lub „pl. Centralny im. Ronalda Reagana”. Słowo „imienia”, niezależnie od tego, czy występuje w pełnej postaci, czy w skrócie, należy zatem pisać małą literą.
Na tabliczkach z nazwami ulic i placów można też zapisywać pierwszy wyraz („plac”) od dużej litery, jeśli w danym mieście taką przyjęto konwencję (duża litera byłaby tu motywowana tym, że to początek tekstu zamieszczanego na danej tabliczce).
Zapis „pl. Centralny im. R. Reagana” również z technicznego punktu widzenia jest poprawny, ale nie należy go stosować na tabliczce z nazwą placu, ponieważ intencją nadania placowi tej nazwy było upamiętnienie Ronalda Reagana, a zapis pełnej postaci imienia lepiej służy uwydatnieniu szacunku niż zastosowanie inicjału.
Jeśli wyrażenie „plac Centralny im. Ronalda Reagana” stanowi – jak wynika z kontekstu pytania – oficjalną urzędową nazwę placu, to tylko to wyrażenie może tę funkcję pełnić i żadne inne wyrażenie, tzn. ani „plac Centralny”, ani „plac Reagana”, ani „plac Centralny Reagana”, tej funkcji nie pełni. Nie należy więc skracać tej nazwy w sytuacjach, w których używa się oficjalnych nazw urzędowych.
Ponieważ nazwa jest długa, w języku potocznym zapewne funkcjonują lub będą funkcjonowały jej krótsze odpowiedniki, ale o tym, czy jest to (będzie to) „plac Centralny”, czy raczej „plac Reagana”, czy jeszcze jakieś inne wyrażenie, przesądza (przesądzi) zwyczaj społeczny. Najmniej prawdopodobny jest utrwalenie się w obiegu potocznym wyrażenia „plac Centralny Reagana” – ze względu na jego długość. Każde z podanych wyrażeń jest zbudowane poprawnie i nie budzi zastrzeżeń normatywnych, jednak tylko jako potoczne warianty nazwy urzędowej.
O tym, że zbyt długa nazwa może być kłopotliwa w praktycznym użyciu, warto pamiętać już w momencie nadawania nazw ulicom i placom.

Ewa Rogowska-Cybulska

Słownik skrótów i skrótowców Jerzego Podrackiego podaje, że skrót spec. obsługuje kilka wyrazów: specjalista, specjalistyczny oraz specjalny i specjalność. Nie powinno to mieć wpływu na jego funkcjonalność i czytelność, ponieważ o właściwym odczytaniu skrótu ostatecznie decyduje kontekst. Jeśli jednak mamy wątpliwości, czy w danym kontekście skrót jest czytelny, zawsze możemy zapisać wyraz w całości.
Należy pamiętać o stawianiu kropki po tym skrócie.

Beata Kłos

Poprawny skrót tego wyrażenia to wg – pisany bez kropki (J. Miodek, Słownik ojczyzny polszczyzny), nie stawia się bowiem kropki po skrótach składających się z pierwszej i ostatniej litery wyrazu skróconego, jeśli wyraz ten występuje w tekście w formie kończącej się na tę ostatnią literę, np. dr (= doktor), nr (= numer) i właśnie wg (= według). Nie stawia się również kropki po skrótach składających się z pierwszej i ostatniej litery oraz jednej z liter środkowych oznaczających spółgłoskę, np. mgr (= magister), mjr (= major), płk (= pułkownik).
Stawia się kropkę, jeśli skracany wyraz odmienny występuje w tekście w formie kończącej się inną literą niż ostatnia litera skrótu, np. Podaj to dr. Nowakowi (= Podaj to doktorowi Nowakowi), Nie zdałem egzaminu u dr. Nowaka (= Nie zdałem egzaminu u doktora Nowaka) – ale Podaj to dr Nowak (= Podaj to doktor Nowak), Nie zdałem egzaminu u dr Nowak (= Nie zdałem egzaminu u doktor Nowak).
Wyraz według jest jednak wyrazem nieodmiennym, toteż jego jedyną formą jest według, a zatem po skrócie wg nigdy nie stawiamy kropki (Zasady pisowni i interpunkcji, PWN).

Natalia Ignaciuk-Pakmur

Skrótowiec MOPS, pochodzący od nazwy Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, ma rodzaj męski niezależnie od sposobu ustalania rodzaju (po pierwsze r. męski – bo (ten) [mops], wymowa zakończona spółgłoską; po drugie r. męski – bo (ten) ośrodek). Dlatego możemy ten skrótowiec odmieniać, a końcówki zapisujemy z łącznikiem: MOPS-u, MOPS-em, MOPS-ie (por. hasło w słowniku ortograficznym). Tak samo postępujemy ze skrótowcem GOPS (Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej): GOPS-u, GOPS-em, GOPS-ie.
Możliwe jest też pozostawienie formy MOPS bez odmiany: jadę do MOPS, pracuję w MOPS, podobnie jak: jadę do KBN [albo, oczywiście, do KBN-u], pracuję w KBN [albo w KBN-ie] (por. hasło KBN w słowniku ortograficznym).

Natalia Ignaciuk-Pakmur

„Słowo parafia ma swój bardzo dawny skrót, niestety zbieżny ze skrótem słowa paragraf, mianowicie par.” – pisze Jerzy Bralczyk.
Osoby duchowne, z którymi na ten temat rozmawiałam, mówią, że bardzo rzadko skracają wyraz parafia, a w nazwach parafii raczej skracają inne słowa. Na przykład w wyrażeniu parafia pod wezwaniem Dobrego Pasterza skracają wyrażenie pod wezwaniem (pw.), a w wyrażeniu parafia Świętego Pawła skracają słowo świętego (św.).
Ale skrót par. jest oczywiście poprawny i wolno go stosować, zwłaszcza że z kontekstu powinno jednoznacznie wynikać, czy dane par. jest skrótem od parafia, czy od paragraf.

Natalia Ignaciuk-Pakmur

Dr jest skrótem, który składa się z pierwszej i ostatniej litery wyrazu skróconego doktor. Jeśli występuje w mianowniku liczby pojedynczej, nie stawia się w po nim kropki. Gdy skrót występuje w innym przypadku niż mianownik, należy zapisywać go z kropką, np. Nie zdałem egzaminu u dr. Nowaka, lub z odpowiednią końcówką fleksyjną bez kropki, np. Nie zdałem egzaminu u dra Nowaka. Podaj to drowi Nowakowi. Obie formy są prawidłowe. W sytuacji, gdy skrót odnosi się do kobiety, trzeba pozostać przy zapisie takim jak w mianowniku, tzn. Nie zdałem egzaminu u dr Nowak. Byłem na spotkaniu z dr Kwiatkowską.
W przypadku, gdy słowo doktor ma być użyte na tablicy z nazwiskiem patrona sali, warto jednak odwołać się do ogólnych zasad stosowania skrótów. Skracanie wyrazów służy ułatwieniu komunikacji, jednak w formach grzecznościowych i w sytuacjach oficjalnych służących wyrażeniu szacunku za lepszą uważa się pełną formę tytułu. Tytuły naukowe przyjęło się zatem skracać na tabliczkach informacyjnych przy gabinetach wykładowców, w spisie pracowników uczelni (m.in. tym widniejącym na stronie internetowej uczelni), na wizytówkach itp., jednak na tablicy pamiątkowej lepiej zachować ich pełną postać. Na przykład na Wydziale Filologicznym i Historycznym Uniwersytetu Gdańskiego tytuły naukowe patronów sal zapisuje się w pełnej formie, np. Sala im. Profesora Bogusława Krei, Sala im. Profesora Andrzeja Bukowskiego. Dlatego jeśli patronem sali jest osoba w stopniu doktora, zapis na tablicy powinien wyglądać następująco: Sala im. Doktora Piotra Nowaka.

Hanna Zdanowska

Choć użytkownicy języka polskiego są przyzwyczajeni do skróconych zapisów nazw ulic nadawanych na cześć postaci historycznych (np. ul. T. Kościuszki lub ul. Kościuszki; ul. J.Ch. Paska lub ul. Paska), nazwy wymienionej w powyższym pytaniu zasadniczo nie należy skracać. Wyrażenie Kazimierz Wielki jest bowiem połączeniem nie imienia i nazwiska, lecz imienia i przydomka. W tego typu połączeniach nie stosuje się skrótów od imion; zapis ul. Króla K. Wielkiego (lub ul. Króla Wielkiego) jest niepoprawny – nawet w sytuacjach nieoficjalnych. Uzus pokazuje jednak, że w wypadku bardziej wyrazistych przydomków, takich jak Chrobry (który odnosi się wyłącznie do pierwszego polskiego króla), reguła ta nie jest stosowana – Urząd Miejski w Gdańsku notuje w wykazie ulic ulicę Chrobrego, ale nie ulicę Bolesława Chrobrego.
Nie należy również usuwać z omawianej struktury nazewniczej jej pierwszego członu – Króla; ulica Króla Kazimierza Wielkiego to bowiem inna nazwa niż ulica Kazimierza Wielkiego, choć obie z nich odnoszą się do tej samej osoby (por. ul. Jana Pawła II w Poznaniu a ul. Papieża Jana Pawła II w Suwałkach). Jedyny człon, który może ewentualnie ulec skróceniu, to Wielkiego. W encyklopedii, prasie i Internecie znajdziemy liczne przykłady użycia skrótu wlk., zwłaszcza w odniesieniu do Wielkiej Brytanii (Wlk. Brytanii) (por. Encyklopedia PWN oraz 3 232 rekordów zwróconych przez wyszukiwarkę PELCRA dla danych Narodowego Korpusu Języka Polskiego). Choć zapis ul. Króla Kazimierza Wlk. jednoznacznie identyfikuje ulicę i jej patrona, należy pamiętać, aby – gdy to możliwe – unikać jego stosowania. Skrót wlk. nie jest bowiem notowany przez słowniki (np. A. Czarnecka, J. Podracki, Skróty i skrótowce, Warszawa 1995; J. Paruch, Słownik skrótów, Warszawa 1970) i dlatego nie należy zalecać jego używania w sytuacjach oficjalnych. Skrót wlk. może być przydatny np. przy wypisywaniu druków pocztowych o ograniczonej liczbie kratek przeznaczonych na poszczególne litery.

Joanna Ginter

Cząstkę wice‑ (nie vice‑) piszemy zawsze łącznie z następującym po niej rzeczownikiem, na przykład w wyrazach wicekról, wiceprezydent, a zatem i wiceprezes. Jeśli słowo wiceprezes chcemy zapisać w formie skrótu, to skracamy nie człon wice, ale końcową część wyrazu, a zatem poprawnym skrótem tego wyrazu jest wiceprez. (z kropką na końcu).

Kamil Weroniecki

Jak podaje Uniwersalny słownik języka polskiego PWN pod redakcją Stanisława Dubisza, skrót oznaczający krótką wiadomość tekstową można zapisać dwojako: esemes lub SMS. Obie formy są równie poprawne i wybór między nimi zależy od osobistych preferencji.
W wypadku wybrania pierwszego zapisu końcówki przypadków zależnych dołączamy bezpośrednio do tematu wyrazu, poprawny jest zatem zapis esemesa. Jeśli wybierzemy drugie rozwiązanie, końcówki przyłączamy do tematu nie za pomocą apostrofu, lecz poprzez zastosowanie dywizu, a więc poprawny jest zapis SMS-a.
Osobną kwestią jest sprawa samej odmiany. W języku polskim nieożywione rzeczowniki rodzaju męskiego, a do takich należy SMS, mają na ogół w bierniku postać równą mianownikowi. Zatem w polszczyźnie starannej należy używać form dostałam SMS lub dostałam esemes. Konstrukcje dostałam SMS-a lub dostałam esemesa mogą natomiast być stosowane w polszczyźnie potocznej.

Dorota Rybak

Używając nazw własnych w tekstach oficjalnych, należy podawać je w pełnym brzmieniu. Możemy się tu posłużyć przykładami nazw ulic, pomników, placów czy rynków, motywowanych nazwiskami znanych postaci; w tekstach oficjalnych zapisujemy w takiej sytuacji imię i nazwisko lub tylko nazwisko wraz z poprzedzającą tytulaturą, np. ulica Adama Mickiewicza, ulica Biskupa Dominika, natomiast w opisie skróconym, który umieszczony bywa często na tablicach informacyjnych i w dowodach tożsamości, dopuszczalne jest podawanie zamiast pełnych imion tylko ich pierwszych liter, np. ul. A. Mickiewicza. W nazwach umieszczonych na pismach oficjalnych lub w miejscach publicznych lepiej rezygnować ze skrótów przed nazwiskiem i podawać je w pełnej formie, bo to bardziej elegancka forma zapisu.
W przykładzie podanym w powyższym pytaniu pojawia się jednak dodatkowy problem. Wyrażenie Kazimierz Wielki jest połączeniem nie imienia i nazwiska, lecz imienia i przydomku króla Polski. W połączeniach tego typu nie stosuje się skrótów od imion, skracanie imienia Kazimierz w połączeniu z przydomkiem Wielki nie jest zatem poprawne nawet w sytuacjach nieoficjalnych. Jedyną poprawna nazwą bydgoskiego uniwersytetu jest zatem wyrażenie Uniwersytet Kazimierza Wielkiego.

Kinga Ferenc