Zespół Badań nad Literaturą Chrześcijańską Isidorianum
Skład osobowy
Rada naukowa
O Pracowni - cel powstania i plany wydawnicze
- Izydor z Sewilli, Etymologie (Etymologiae), XI-XX
Aktualności
13 stycznia 2025 r.
Szanowni Państwo,
napływają do nas odgłosy lektury przekładu De officiis Izydora, toteż postanowiliśmy się nimi podzielić. Mamy nadzieję, że w ten sposób zachęcimy do zapoznania się z książką oraz zainicjujemy jej omówienie.
***
O posługach kościelnych to pierwszy polski przekład De ecclesiasticis officiis, bardzo potrzebny i dokonany piękną polszczyzną, z głęboką znajomością języka łacińskiego i omawianych przez Izydora z Sewilli zagadnień.
Czytelnik znajduje w tym utworze wiele wiadomości historycznych, rozważań teologicznych, a przede wszystkim zbiór objaśnień i wskazówek, z których wiele nie straciło nic na aktualności i wciąż może pomagać w rozwoju życia chrześcijanina. Opracowanie zostało bardzo starannie przygotowane, zawiera także przypisy, które pomagają we właściwym rozumieniu tekstu, a znaczna ich część wskazuje na powiązania z tekstami Biblii i innych pisarzy, autorów starożytnych (np. Wergiliusza) i starochrześcijańskich (w pierwszej kolejności są to pisma Augustyna z Hippony, ale też Nicetasa, Cyryla Jerozolimskiego, Paulina z Noli, Grzegorza Wielkiego, Cypriana, Laktancjusza, Wiktoryna z Petowium, Ambrożego, Rufina, Hieronima i wielu innych), których pisma prawdopodobnie posłużyły Izydorowi jako źródła.
dr hab. Dominika Budzanowska-Weglenda, prof. UKSW
***
Książkę przeczytałam, znajdując w niej przypomnienie co do dokonanych życiowych wyborów, za co serdecznie dziękuję.
Anna Dziura, Wilkołaz, Lubelskie
***
O posługach przeczytałem! Świetna rzecz, skarbnica wiedzy do przyszłych badań nad późnoantycznym Kościołem. Żeby tak więcej ludzi przeczytało i dowiedziało się, jak wiele się zmieniło od tamtych czasów…
Robert Nowik, Gdynia
***
Bardzo dziękuję za „nowego” Izydora! Starożytni mężowie np. Scypion Afrykański często od podboju swoje przydomki otrzymywali, a Państwo też „podbijacie” dla nas, czytelników, Izydora z Sewilli – swoją wiedzą, sercem i trudem.
Wojciech Stawiszyński
***
De officiis to bardzo ważny tekst! Czasem wydaje mi się, że w tłumaczeniu jest trudniejszy niż Etymologiae, a ogólnie poniekąd również bardziej znaczący. Gratuluję zespołowi tłumaczy.
dr Elena Marey-Krinicyna, Moskwa
***
Dziękuję za książkę. Szczerze gratuluję kolejnej, poważnej i nowatorskiej publikacji.
O. Prof. Adam Ryszard Sikora OFM, UAM
***
Pomału czytam sobie O posługach kościelnych Izydora z Sewilli. Czytanie idzie wolno, ponieważ teraz jest bardzo pracowity okres. Kolęda, spotkania z ludźmi, a wcześniej spowiedzi przedświąteczne (w tym roku było naprawdę bardzo dużo ludzi).
Pierwsze wrażenia z lektury pozytywne. Bardzo ciekawy jest temat pewnych elementów z brewiarza: hymnów, antyfon i responsoriów. Byłem ciekaw, skąd to się wzięło, niestety w seminarium nam tego nie mówiono. Ani na muzyce kościelnej, ani na liturgice. Muzyka kościelna sprowadzała się raczej do praktyki, bez zagłębiania się w zawiłości historii. Słusznie, ale jednak dobrze jest wiedzieć, skąd to się wzięło.
Bardzo ciekawy jest temat Pisma świętego. Za Izydora 1 i 2 Księga Samuela były zaliczane do Ksiąg Królewskich (w sumie było ich cztery). Obecnie mamy osobno 1 i 2 Księgę Samuela i osobno 1 i 2 Księgę Królewską. Wydaje mi się, że połączenie wszystkich czterech ksiąg w jedną całość jest sensowne. Okazuje się, że już za Izydora były wątpliwości co do autorstwa Listu do Hebrajczyków. Mnie w seminarium uczono, że autor nie jest znany. Choć temat chyba nie jest jednak ostatecznie zamknięty.
Ciekawostką dla mnie jest fakt, że za czasów Izydora Symbol nicejski był we Mszy św. włączony do ofertorium. W Mszale św. Piusa V jest przed ofertorium. A w Mszale Pawła VI ofertorium praktycznie nie ma. Zostały tylko jakieś "resztki".
Podczas wstępnego kartkowania natknąłem się na temat spożywania mięsa i ryb. Zdziwiło mnie stwierdzenie, że Pan Jezus nie zezwala na jedzenie mięsa. Dla mnie, jako zadeklarowanego "mięsożercy", jest to sporym zaskoczeniem. Fakt, że wywód Izydora jest sensowny i "trzyma się kupy". Jednak zastanawia mnie, dlaczego nie wspomina o słynnym fragmencie Dziejów Apostolskich "zabijaj Piotrze i jedz". Oraz o stwierdzeniu z Ewangelii, że Pan Jezus uznał wszystkie pokarmy za czyste. Czyżby zapomniał? Teoretycznie jest to możliwe, ale moim zdaniem bardzo mało prawdopodobne. Nie podejrzewam go też o celową manipulację. Otwartym jest pytanie, czemu Izydor pominął te fragmenty. Być może, że kiedyś uda się rozwikłać tę zagadkę. Bo na pewno musi być jakieś wytłumaczenie.
Ciąg dalszy nastąpi. Wyszedłem z założenia, że podzielę się teraz tym, co jest, bo nie ma co odwlekać. Książka ciekawa, a równocześnie zwięzła, bardzo praktyczna i przydatna.
O. Marcin Sierszulski OSPPE,
Parafia Wniebowzięcia NMP, Wągrowiec, Wielkopolska
***
19 grudnia 2024 r.
Nakładem Wydawnictwa JEDNOŚĆ ukazał się przekład traktatu "O posługach kościelnych" (De officiis ecclesiasticis) Izydora z Sewilli.
Zespół tłumaczy: Tatiana Krynicka, śp. Robert Sawa, Adam Wilczyński
Opracowanie naukowe: Tatiana Krynicka
Tom został dedykowany pamięci Doktora Roberta Sawy, filologa klasycznego i tłumacza, wieloletniego pracownika Instytutu Leksykografii KUL.
Zapraszamy do lektury przekładu.
25 listopada 2024 r.
***
Czas dzieli się na chwile, godziny, dni, miesiące, lata, pięciolecia, stulecia i wieki. Chwila (momentum) jest najmniejszym i najkrótszym odcinkiem czasu, tak nazwanym od ruchu (a motu) gwiazd. Otóż jest to ostateczny kres godziny, [podzielonej] na krótkie odcinki, kiedy coś się kończy, a coś się zaczyna. Godzina (hora) [ὥρα] to grecka nazwa, brzmi jednak, [jak gdyby była] łacińska. Godzina (hora) to granica czasu, tak jak brzegi (ora) są granicami morza, rzek, szat.
(Izydor z Sewilli,Etymologie V 29)
Szanowni Państwo,
nadeszła wreszcie ta długo oczekiwana chwila, toteż śpieszymy podzielić się z Państwem naszą radością. W Wydawnictwie Marka Derewieckiego ukazało się właśnie tłumaczenie pierwszej dekady „Etymologii” Izydora z Sewilli. Zachęcamy do zapoznania się z dziełem, które przez wieki było najczęściej – po Piśmie Świętym - kopiowanym, komentowanym, parafrazowanym, naśladowanym tekstem Zachodniej Europy.
Strona Wydawnictwa:
https://derewiecki.pl/izydor-z-sewilli-etymologie-ksiegi-1-10/
Dzierżawca Rajskiego ogrodu Adam, otoczony zwierzętami dzielny Noe, wędrujący do nieba na ognistym rydwanie Eliasz, znajdujący ukojenie w cieniu bluszczu buntownik Jonasz, uczony twórca alfabetu Ezdrasz, przewyższająca mężów dzielnością Judyta, połączeni w życiu i śmierci Zachariasz i Elżbieta oraz ich syn – „głos Słowa, pochodnia Światłości”, wyzwolony z więziennych lochów przez trzęsienie ziemi Paweł, przemieniający w złoto gałązki drzew Jan… Osiągając pełnię swego człowieczeństwa, każdy z nich realizuje tenże inwariant życia świętego, czyli człowieka żyjącego w przyjaźni z Bogiem, który go uświęca.
De ortu et obitu patrum Izydora z Sewilli (ok. 560-636) to zbiór żywotów biblijnych postaci, hybryda egzegezy i hagiografii, swego rodzaju breviarium fidei, które wypełnia umysł odbiorcy formułami do medytacji i modlitwy oraz vademecum, dostarczające mu wzorców do naśladowania w codziennym postępowaniu.
„W tej książeczce przedstawiono narodziny, jak również czyny oraz rodowody niektórych świętych i znakomitych mężów; ponadto z cechującą sentencje zwięzłością opisano piastowane przez nich godności, ich śmierć oraz pogrzeb. Wprawdzie są to rzeczy znane osobom, które podejmują się lektury Pisma w całej jego rozciągłości, jednak łatwiej zapadają w pamięć, gdy czytamy o nich w krótkiej opowieści”
- czytamy we wstępie do traktatu, którego pierwszy polski przekład autorstwa Tatiany Krynickiej ukazał się w Wydawnictwie Uniwersytetu Gdańskiego w 2021 r.
Strona Wydawnictwa:
Omówienie książki:
http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=436&artykul=8862&kat=15
W Wydawnictwie Uniwersytetu Gdańskiego ukazała się praca Tatiany Krynickiej Święty Mikołaj z Myr Licyjskich w świetle greckich i łacińskich źródeł starożytnych i średniowiecznych.
„Nazywamy cię filarem i podporą Kościoła, lampo wypełniona oliwą oświecającego świat, życiodajnego Słowa. Twa dzielność zapewniła ci liczne przydomki, a nic, co szlachetne, nie było ci obce. Złożyłeś w swej duszy wszystkie godne czci cnoty, niczym w skarbcu złoto i kosztowne kamienie, a twoja sława dotarła wszędzie, gdzie docierają promienie słońca. Albowiem nie tak rozjaśnia złotym lśnieniem nieprzeniknioną ciemność nocy postawiona na wysokim świeczniku świeca, jak ty oświecasz nas, prowadząc ku światłu nieznającemu zachodu oraz roztaczając z podniebnej strażnicy płomienną jasność bezbłędnego duchowego poznania”.
Te słowa Andrzej z Krety kieruje do Mikołaja z Myr Licyjskich – jednego z najbardziej czczonych w chrześcijaństwie świętych, kochanego przez tych, którzy wciąż w niego wierzą, oraz tych, którzy z tej wiary wyrośli, wyczekiwanego przez wszystkich grzecznych i nie bardzo grzecznych, przyzywanego każdego dnia, w każdej potrzebie, w każdym zakątku świata. Kim był i dlaczego wciąż warto zwracać się do niego po radę, pocieszenie, pomoc, niech opowiedzą nam autorzy greckich i łacińskich tekstów hagiograficznych, po raz pierwszy prezentowanych polskiemu Czytelnikowi.
Strona Wydawnictwa:
W czasopiśmie "Christianitas antiqua" ukazało się tłumaczenie hymnu Izydora z Sewilli "Pochwała lampy przed ołtarzem" , fragment którego publikujemy poniżej:
"Większa [jest Boża] łaskawość w odkupieniu, niż w stworzeniu. Albowiem stwarzając, Bóg działa, by uczynić, dokonując odkupienia, cierpi, by przyjść z pomocą. Przyobleka się w ciało, lecz nie zwleka z siebie majestatu. Pragnie naszej natury, lecz nie pozbywa się własnej. Zrodzony w ciele, lecz poczęty bez naruszenia czystości, [zaistniały] w czasie - z Dziewicy, lecz współwieczny - w Ojcu. Uniża to, co boskie, aby móc wynieść to, co ziemskie. Nasze zbawienie było dla Niego tak ważne, iż, abyśmy nie utracili nieba, On doświadczył piekła. Śmierć pochwyciła Tego, którego w swej mocy utrzymać nie mogła. Wygrana miała ją wywyższyć, lecz z łupu ją ograbiono. Rozradowała się, dokonując uprowadzenia, lecz poległa, odnosząc zwycięstwo. Zgubił [ją] zwrócony przeciwko niej samej brak umiaru: po tym, jak spróbowała ugodzić Twórcę życia, gdy zabiegała o to, co zakazane, utraciła to, co z trudem niegdyś zyskała.
Nadchodzi noc obdarzona wiekuistym światłem, uświęcona przez zwycięstwa Pana. Ona to, otrzymawszy udział w ponownych narodzinach świata, oglądała triumf Chrystusa, powracającego do życia po podbiciu krainy wiecznej żałoby. Ona zmyła zmazę grzechu w strumieniu zbawiennej Kąpieli. Ona sprawiła, że pradawna powłoka występku rozpłynęła się pod dotykiem płynnego żywiołu. Tej nocy fala Chrztu przypomina o wylanej na okup [win] Krwi, i podczas gdy dawna wina ginie, nowy człowiek [do życia] powstaje".
Pełny tekst wraz z opracowaniem: T. Krynicka, Zapomniane arcydzieło Izydora z Sewilli: "Pochwała lampy przed ołtarzem", "Christianitas antiqua" 8(2016), s. 144-166.
Kontakt
Isidorianum. Pracownia Literatury Chrześcijańskiej
Katedra Filologii Klasycznej
Wita Stwosza 55,
80-308 Gdańsk