Wizyta w Sophia University Tokyo / Besuch an der Sophia Universität Tokio

W dniach 19-23 czerwca 2023 prof. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk (Pracownia Badań nad Narracjami Pogranicza) i dr hab. Eliza Szymańska (Pracownia Badań nad Interkulturowością w Literaturze i Teatrze) przebywały w ramach programu Erasmus+ KA131 na wyjeździe szkoleniowym w Sophia University w Tokio. Rewizyta w Japonii był okazją do kontynuacji wcześniejszej współpracy z prof. Goro Christophem Kimurą, Dziekanem Faculty of Foreign Studies, dyrektorem Institute of European Studies.

W ramach pobytu naukowczynie wygłosiły wykłady gościnne (Zur Konstruktion eines interkulturellen Raumes. Das Bild von Danzig in Günter Grass’ Lebenswerk / Schreiben aus der Migrationserfahrung. Interkulturelle Literatur in Deutschland) oraz omówiły z prof. Kimurą wspólne projekty naukowe. W planach m.in. są polsko-japońskie warsztaty dotyczące badań nad pograniczami, kontynuacja warsztatów odbywających się w ramach międzynarodowego networku badań nad interkulturowością, przygotowanie w wydawnictwie Vandenhoeck & Ruprecht tomu pokonferencyjnego "Nachbebeben einer Zäsur. Formationserlebnisse einer Umbruchsgeneration", będącego wynikiem wcześniejszego wspólnego projektu). W czasie spotkania z prof. Kimurą  i współpracownikami Department of German Studies badaczki m.in. zapoznały się ze strukturą goszczącej uczelni, jak również z lokalnymi warunkami prowadzenia badań naukowych i dydaktyki, a takżedyskutowano nad możliwością włączenia się Sophia University w projekt dydaktyczny uruchomienia na UG kierunku Międzykulturowe Studia Germanistyczne z podwójnym dyplomem. Wizyta w Tokio była też okazją do odwiedzenia wystawy poświęconej 110-leciu istnienia Sophia University, po której obie badaczki oprowadził prof. Kimura.

Pobyt w Japonii stanowił poza tym punkt wyjścia do zapoznania się z kulturą kraju goszczącego i zdefiniowania różnic interkulturowych. Poza doświadczaniem metropolii tokijskiej w jej kulturowej specyfice, prof. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk i dr hab. Eliza Szymańska zwiedziły miasto szlakiem świątyń szintoistycznych i buddyjskich, odwiedziły m.in. muzea: National Museum of Art, Mori Art Museum (wystawa World Classroom, krytycznie pokazująca możliwości i ograniczenia procesów edukacyjnych w społeczeństwie oraz wpływ przekazywanej wiedzy na formowanie tożsamości narodowej i sposobów postrzegania procesów historycznych) oraz muzea narodowe w Parku Ueno. Niezwykle ciekawym punktem programu wizyty było obejrzenie spektaklu w Narodowym Teatrze Kabuki w Tokio, które stanowiło pretekst do rozmów porównawczych dotyczących roli teatru w kulturze japońskiej, polskiej oraz niemieckiej oraz teatru jako politicum. Zwieńczeniem pobytu w Japonii była jednodniowa wycieczka studyjna do Kioto, historycznej stolicy Japonii, podczas której badaczki miały okazję zwiedzić m.in. miejsca o randze symbolu historycznej Japonii – Świątynię Złotego Pawilonu (金閣寺 Kinkaku-ji)  i Świątynię Srebrnego Pawilonu (銀閣寺 Ginkaku-ji), wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Vom 19. bis zum 23. Juni 2023 waren Dr. habil. Eliza Szymańska – Leiterin der Forschungsstelle für Interkulturelle Studien in Literatur und Theater – und Prof. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk – Leiterin der Arbeitsstelle für die Erforschung von Narrativen im Grenzraum – im Rahmen des Programms Erasmus+ KA131 an der Sophia-Universität in Tokio zu Besuch.

Der Besuch in Japan bot die Gelegenheit, eine frühere Zusammenarbeit mit Prof. Goro Christoph Kimura, Dekan der Fakultät für Auslandsstudien und Direktor des Instituts für Europastudien, fortzusetzen, die 2016 von Dr. habil. Eliza Szymańska während der von der Gesellschaft für interkulturelle Germanistik in Usti nad Labem/Prag organisierten Konferenz „Vielfältige Konzepte - Konzepte der Vielfalt: Interkulturalität(en) weltweit“ begründet wurde.

Einer der Höhepunkte des Programms waren die Gastvorträge vor Student*innen des Fachbereichs Germanistik der Sohia Universität Tokio. Dr. habil Eliza Szymańska sprach über interkulturelle Literatur in Deutschland. Prof. Miłosława Borzyszkowska Szewczyk erzählte von dem Bild von Gdańsk im Werk von Günter Grass.

Bei den Treffen mit Prof. Kimura wurden auch gemeinsame Forschungsprojekte besprochen (u.a. die Fortsetzung von Workshops im Rahmen des internationalen Netzwerks für interkulturelle Studien, ein geplanter polnisch-japanischer Workshop zu Grenzstudien und die Vorbereitung eines Nachkonferenzbandes „Nachbeben einer Zäsur. Formationserlebnisse einer Umbruchsgeneration“, der aus einem früheren gemeinsamen Projekt hervorgegangen ist).

Während des Treffens mit Prof. Kimura und Kolleg*innen aus dem Fachbereich Germanistik machten sich die Forscherinnen mit der Struktur der Gastuniversität sowie den Bedingungen für Forschung und Lehre vor Ort vertraut und erörterten die Möglichkeit einer Beteiligung der Sophia-Universität an dem von Prof. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk und Dr. Marta Turska initiierten didaktischen Projekt zur Einrichtung eines Doppelstudiengangs in Interkultureller Germanistik an der Universität Gdańsk.

Der Besuch in Tokio bot auch die Gelegenheit, eine Ausstellung zum 110-jährigen Bestehen der Sophia-Universität zu besuchen, bei der die beiden Wissenschaftlerinnen von Prof. Kimura geführt wurden.

Der Aufenthalt in Japan bot auch einen Ausgangspunkt, um die Kultur des Gastlandes kennenzulernen und interkulturelle Unterschiede zu definieren. Prof. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk und Dr habil. Eliza Szymańska erlebten nicht nur die Metropole Tokio in ihrer kulturellen Besonderheit, sondern unternahmen auch eine Stadtrundfahrt entlang der Route der Shinto-Schreine und buddhistischen Tempel, besuchten Museen wie das Nationale Kunstmuseum, das Mori Art Museum (mit einer inspirierenden Ausstellung "World Classroom", die kritisch die Möglichkeiten und Grenzen von Bildungsprozessen in der Gesellschaft und den Einfluss des vermittelten Wissens auf die Bildung der nationalen Identität und die Wahrnehmung historischer Prozesse aufzeigt) und die nationalen Museen im Ueno-Park. Ein äußerst interessanter Programmpunkt des Besuchs war der Besuch einer Aufführung des Nationalen Kabuki-Theaters in Tokio, der einen Vorwand für vergleichende Diskussionen über die Rolle des Theaters in der japanischen, polnischen und deutschen Kultur sowie über das Theater als Politicum bot. Den weiteren Höhepunkt des Japanaufenthalts bildete eine eintägige Studienreise nach Kyoto, der historischen Hauptstadt Japans, bei der die Forscherinnen unter anderem die Gelegenheit hatten, Stätten von symbolischer Bedeutung für das historische Japan zu besuchen – den Tempel des Goldenen Pavillons (金閣寺 Kinkaku-ji) und den Tempel des Silbernen Pavillons (銀閣寺 Ginkaku-ji), beide befinden sich auf der Liste des UNESCO-Welterbes.